چگونه می توان تشخیص داد کودک اوتیسم دارد ؟
اختلال طیف اتیسم شامل مجموعه ای از علایم است که ارتباطات و تعاملات کودک را تحت تاثیر قرار داده و در صورتی که کودک تحت آموزش و درمان مناسب قرار نگیرد، در بزرگسالی دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد شد. بارزترین علایم اوتیسم در سال‌های آغازین رشد کودک، علایق محدود و مشکل در تعاملات و ارتباطات اجتماعی می‌باشد.
پسرفت کودک در علایم مختلف
یکی از مواردی که معمولا در سنین ابتدایی نگاه و توجه ما را به سمت اتیستیک بودن کودک می‌برد، این است که مثلا والدین اظهار میکنند که کودکم تا یک سنی کلمات ابتدایی همانند بابا، مامان و … را بیان می‌کرد اما بعد از آن به یکباره این موارد را از دست داد و هیچ کلمه ای را بیان نمی‌کند! یا مثلا کودک تا یک زمانی در بازی‌های اجتماعی مشارکت می‌کرد اما بعد از آن نسبت به حضور در این بازی‌ها بی اعتنا شده است. معمولا در یک کودک دارای اتیسم، این شرایط در بازه سنی 12 تا 24 ماهگی کودک رخ می‌دهد و این پسرفت در گفتار و زبان، بازی‌ها، علایم حرکتی و … می‌تواند یک زنگ خطر جدی برای وجود اتیسم در کودک باشد.
هرچه سن یک کودک دارای اتیسم بالاتر می‌رود، راحت تر می‌توان با تمرکز بر نشانه‌ها و علایم اجتماعی، ارتباطی، گفتار و زبان و … در کودک به تشخیص اتیسم رسید. معمولا کودکان اتیستیک ارتباط کلامی را به خوبی فرا نگرفته‌اند و مسیرهای ارتباطی دیگری را در پیش می‌گیرند. از جمله این مسیرها می‌توان به گرفتن دست پدر و مادر برای رسیدن به خواسته‌ها، گریه و پرخاشگری، محتوای زبانی و جمله بندی‌های ضعیف و بدون تطابق ( در صورت وجود گفتار) در کودکان دارای اتیسم اشاره کرد.
همانگونه که گفته شد معمولا استفاده از گفتار و زبان برای برقراری ارتباط در کودکان اتیسم بسیار ضعیف است و حتی در صورت وجود ممکن است خودانگیختگی این گفتار بسیار پایین باشد. زبان گفتاری در کودکان اتیسم مشکلات بسیاری دارد که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تطابق فعل، فاعل، ضمیر و …
- استفاده از سوم شخص مفرد برای توصیف در مورد خودش!
- استفاده کم یا عدم استفاده از اشاره به اشیا
- تن صدای یکنواخت و بدون تغییر
- این کودکان معمولا به جای پاسخ دادن به سوالات دیگران، خود سوال را تکرار میکنند(اکو)!
- کودک دارای اتیسم معمولا توجهی به احساسات و لحن صداهای مختلف در دیگران ندارد
- استفاده ضعیف از زبان بدن
تشخیص اوتیسم با کمک محمد خلیلی
علائم اوتیسم معمولاً در دو یا سه سالگی ظاهر می‌شوند البته بعضی از تاخیر های رشدی مرتبط با اوتیسم در اوایل ۱۸ ماهگی هم قابل تشخیص اند.
اختلال طیف اوتیسم به دلیل طیف گسترده‌ای از علائم ممکن است در هر فرد به شکل متفاوتی بروز کند و هر فرد نقاط قوت و ضعف مجزایی را نشان دهد شاید به همین علت است که واژه ی اتیسم به تنهایی بیانگر این اختلال نیست و آن را با ASD یا اختلال طیف اوتیسم یادآور می‌شویم.
به طور کلی می‌توان این علائم را بر اساس نسخه پنجم دی اس ام در دو دسته جای داد :
1) مشکل در ارتباط گیری و تعامل با سایرین و زبان غیر عادی
2) رفتارهای تکرار شونده و پردازش حسی حرکتی غیر طبیعی
این علائم بیشتر اوقات به تدریج ایجاد می شوند؛ اگر چه کودکانی هم هستند که پس از عبور از نقاط عطف رشدی با سرعت طبیعی، پسرفت در مهارتهای اجتماعی و ارتباط را تجربه میکنند.
بسیاری از اوقات خانواده‌ها به واسطه اطمینان از علائم و امید به اینکه همه چیز به روال عادی برخواهد گشت از بررسی اینکه کودک ممکن است دارای اوتیسم باشد، سر باز می‌زنند اما این نکته قابل توجه است که تاخیر در ارجاع، تشخیص و درمان زودهنگام را به تعویق می‌اندازد و بر نتیجه طولانی مدت در کودک تاثیر چشمگیری می گذارد.
تشخیص اختلال طیف اوتیسم می تواند بسیار مشکل باشد چون مانند بسیاری از اختلالات تست آزمایشگاهی و پزشکی وجود ندارد که نشان دهنده ی این اختلال باشد. به علاوه این اختلال طیف گسترده ای از علائم را شامل می‌شود که تشخیص را دشوار تر می‌کند اما پزشکان معمولاً تاقبل از ۳ سالگی با مجموع ارزیابی‌های رشدی و پزشکی به تشخیص می‌رسند چرا که دسته بندی علائم آنقدر قابل توجه اند که در اکثر موارد الگوی کلی قابل تشخیص است.
متخصصینی که صلاحیت تشخیص ASD را دارند پزشکان؛ روانپزشک اطفال، نورولوژیست اطفال، متخصص اطفال و در پیراپزشکان آسیب شناسان گفتار و زبان(گفتار درمان‌ها)، کاردرمانگر ها و روانشناسان کودک هستند. ولیکن شما در ابتدا به یک تشخیص پزشکی احتیاج دارید تا به شما کمک کند تا از مشکلات فیزیولوژیکی احتمالی همراه اختلال اتیسم مطلع شوید.
