در حالی که خبرها می‌گویند گفتگوهای استانبول به خوبی پیش رفته، به نظر می رسد که روس ها از اوضاع چندان راضی نیستند. در عین حال به نظر نمی رسد که آنها چندان هم حمله به کی‌یف را کاهش داده باشند.
مهسا مژدهی: درها به روی صلح بین اوکراین و روسیه همچنان بسته مانده اند و ارتش روسیه هنوز نتوانسته منطقه مهمی را در خاک کشور همسایه به اشغال خود در بیاورد. غیر نظامیان کماکان در حال کشته شدن هستند و گفتگوهای صلح، کوتاه و بدون نتیجه یکی پس از دیگری برگزار می‌شوند.
در نشست استانبول چه گذشت؟
پیش از آنکه در روز سه‌شنبه مقامات روسیه و اوکراین در ترکیه به گفتگو بنشینند، رجب طیب اردوغان به دو طرف پیشنهاد اتش‌بس داده بود. این پیشنهاد البته در هیاهوی جنگ به گوش کسی نرسید. رییس جمهور ترکیه که به نظر می رسید به نتیجه گفتگوهای استانبول امیدوار است گفته بود: ما در این دیدارها نقش میانجی‌گر را نداریم اما از همه امکاناتمان برای تسهیل آن استفاده می‌کنیم. اگر در مذاکرات پیشرفتی باشد در مرحله بعد امکان دیدار رهبران وجود دارد.
بعد از این سخنان ششمین دور گفتگوها بین اوکراین و روسیه برای ساعتی برگزار شد و بعد مشخص شد که برنامه ای برای روز دوم نشست وجود ندارد. با این حال ترکیه اعلام کرد که توافقاتی بین دو طرف ایجاد شده. اما جزییاتی از آن توافق‌ها اعلام نکرد.سه دور اول مذاکرات درمنطقه مرزی «گومل» بلاروس و اوکراین در تاریخ‌های ۹ اسفند (۲۸ فوریه)، ۱۲ اسفند (۳مارس)، ۱۶ اسفند (۷مارس) برگزار و دو دور بعدی نیز در ۲۳ اسفند ماه (۱۴مارس) بصورت مجازی و اول فروردین ۱۴۰۰ (۲۱مارس) برگزار شده بود.
یکی از موارد مورد توجه این نشست، حضور رومن آبراموویچ، تاجر یهودی روس تبار در نشست است که باعث جلب توجه رسانه ها شده است. پیش از این برخی رسانه‌ها مدعی شده بودند که او دچار نوعی مسمویت شده است. به نظر می رسد که این میلیاردر روس که دوستی نزدیکی با پوتین دارد و با مشکلات عدیده‌ای هم به خاطر همین دوستی مواجه شده، نقش میانجیگری را در گفتگوها بازی میکند. گفته شده بود که در روزهای نخستین حمله روسیه، زلنسکی از ابراموویچ درخواست کرده بود تا نقش میانجی را بازی کند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین طی بیانیه‌ای مذاکرات هیئت‌های روسیه و اوکراین در ترکیه را مثبت ارزیابی کرد. زلنسکی گفت سیگنال‌هایی که ما از این مذاکره دریافت کردیم را می‌توان مثبت خواند اما این سیگنال‌ها تسلیحات روسیه را خاموش نمی‌کند. طرف روسی هم روند این گفت‌وگو را سازنده توصیف کرد و پس از آن ارتش روسیه از قصد خود برای «کاهش عملیات نظامی» علیه پایتخت اوکراین و شهر چرنیهیف خبر داد.
الکساندر فومین، معاون وزیر دفاع روسیه، گفت این اقدام به منظور «افزایش اعتماد» در گفت‌وگوها با هدف پایان دادن به درگیری و «ایجاد شرایط برای مذاکرات بیشتر» صورت می‌گیرد. مذاکره‌کننده اصلی روسیه در تلویزیون دولتی روسیه گفت که پیشنهادهای کی‌یف به مسکو در مذاکرات استانبول شامل این است که روسیه با پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا مخالفت نکند.
هیئت اعزامی اوکراین به استانبول می‌گوید کی‌یف در این مذاکرات پیشنهاد کرده است که در ازای تضمین‌های امنیتی، وضعیت بی‌طرفی اتخاذ کند، به این معنی که به ائتلاف‌های نظامی نخواهد پیوست یا میزبان پایگاه‌های نظامی خارجی نخواهد بود. این پیشنهادها همچنین شامل یک دوره مشورتی ۱۵ ساله در مورد وضعیت کریمه است که تنها در صورت آتش‌بس کامل می‌تواند اجرایی شود.
با توجه به این پیشنهادات و روندی که ترکیه و اوکراین از آن راضی هستند، اما روس ها اوضاع را خوب ارزیابی نکرده اند.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، روز چهارشنبه ۱۰ فروردین در یک نشست خبری در مسکو گفت هر چند دولت اوکراین مواضع خود را دقیق‌تر تشریح کرده است ولی نمی‌توان گفت که نتایج مذاکرات امیدوار کننده بوده و یا گفت‌وگوها پیشرفت مهمی کرده است. هنوز کارهای زیادی باقی مانده است.
کاخ کرملین نتایج دور جدید مذاکرات با اوکراین با هدف توقف تهاجم نظامی به این کشور را کم‌اهمیت توصیف کرد و گفت مذاکرات اخیر در استانبول «نتایج امیدوار کننده‌ای» نداشته است.
خبرهای ضدونقیضی در مورد عقب نشینی یا کاهش حملات روسیه به اوکراین منتشر شده است. برخی از خبرنگارانی که در منطقه جنگی حضور دارند در توییتر نوشته اند که از میزان حملات به کی‌یف کم نشده و کماکان این شهر در وضعیت هشدار امیزی به سر میبرد.
در همین حال روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی اعلام کرد، روسیه دیگر حرفی از "نازی‌زدایی" اوکراین نمی‌زند و آماده است تا این کشور عضو اتحادیه اروپا شود. براساس گزارش این روزنامه، روسیه آماده است تا دو امتیاز مهم بدهد و این نشانه بیشتری از این است که روسیه در حال کاستن از اهداف خود در این درگیری است.
منابع مطلع به فایننشال تایمز گفتند، درخواست‌ها از اوکراین برای "نازی‌زدایی" که عمدتا به چشم "تغییر رژیم" نگریسته میشود، از سوی روسیه کنار گذاشته شده و این بخشی از مذاکرات آتش‌بس است.
همچنین چهار منبع مطلع دیگر از مذاکرات صلح جاری به این روزنامه گفتند که کرملین آمادگی دارد تا بگذارد کی‌یف عضو اتحادیه اروپا شود و این در صورتی است که اوکراین از تلاش برای عضویت در ناتو دست بکشد.
یکی از این منابع مدعی شد که روسیه هر روز در حال تغییر فشار نظامی خود و درخواست‌های خود است.
بیشتر بخوانید:
فوکویاما: خود را برای شکست روسیه و پایان کار پوتین آماده کنید
اجتناب آمریکا و ناتو از جنگ گسترده در اوکراین
پوتین ـ دوگین و اندیشه اوراسیاگرایی
آخرین وضعیت جنگ در اوکراین
خبرهای ضدونقیضی در مورد عقب نشینی یا کاهش حملات روسیه به اوکراین منتشر شده است. برخی از خبرنگارانی که در منطقه جنگی حضور دارند در توییتر نوشته اند که از میزان حملات به کی‌یف کم نشده و کماکان این شهر در وضعیت هشدار امیزی به سر میبرد. ستاد کل ارتش نیروهای مسلح اوکراین در فیس‌بوک در خصوص آخرین وضعیت در سی و چهارمین روز از جنگ روسیه و اوکراین اطلاعیه‌ای منتشر و اعلام کرد که عقب نشینی ارتش روسیه از مناطق کیف و چرنیهیف ادامه دارد. با این حال در این شهر صدای اژیر خطر کماکان به گوش می رسد و از مردم دعوت میشود تا در پناهنگاه ها باقی بمانند.
تاکنون بیش از چهار میلیون نفر از مردم اوکراین از این کشور فرار کرده اند که زنان و کودکان هستند. دو میلیون و ۳۱۵ هزار نفر از آنها راهی لهستان شده اند، ۶۰۷ هزار نفر به رومانی رفته‌اند و بقیه هم در روسیه و بلاروس و مجارستان و مولداوی و… سرگردانند. اغلب این افراد با استفاده از قطار از کشور خارج شده اند و هزاران کیلومتر را در قطارهایی با پنجره بسته و جمعیت بسیار زیاد، جابه جا شده اند.
نگرانی ها بابت نیروگاه چرنوبیل هم از حد گذشته است. معاون نخست‌وزیر اوکراین روز چهارشنبه گفت با توجه به هشدار نیروهای مسلح این کشور در مورد احتمال انفجار مهمات در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل، ارتش روسیه باید از این منطقه خارج شود. ارینا ورشچوک در ویدئویی که روز چهارشنبه در شبکه تلگرام منتشر شد گفت: «ما از شورای امنیت سازمان ملل می‌خواهیم که فورا اقدامات لازم برای غیرنظامی کردن این منطقه را اجرا کند و برای پیشگیری از خطر وقوع یک فاجعه هسته‌ای دیگر در چرنوبیل در چارچوب یک ماموریت ویژه کنترل نیروگاه را به دست بگیرد». ورشچوک افزود نمایندگان دولت اوکراین در گفت‌وگوهای روز سه‌شنبه از روسیه خواستند برای خروج غیرنظامیان از شهرها و روستاهایی که بیش از همه مورد حمله قرار گرفته‌اند با ایجاد ۹۷ گذرگاه امن توافق کند. نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در اولین روز تهاجم نظامی روسیه به تصرف این کشور درآمد و از آن زمان کارکنان اوکراینی این تاسیسات را زیر نظر ارتش روسیه مدیریت می‌کنند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز سه‌شنبه برای مذاکره با مقامات اوکراینی در مورد «ارائه کمک‌های فنی فوری» برای تضمین ایمنی مراکز هسته‌ای اوکراین به این کشور سفر کرد.
هرچند که زلنسکی بارها درخواست افزایش کمک های نظامی به اوکراین را به غربی ها داده است اما به نظر می رسد که کمک ها انقدر که انتظارش می رفت نبوده است. قرار شده کهکشورهای اعطاکننده کمک نظامی به اوکراین پنجشنبه در بریتانیا گردهم بیایند تا ارسال تجهیزات نظامی بیشتر و موثرتر به این کشور را بررسی کنند. به نظر می رسد که این کمک ها اتش جنگ و خشم روس ها را شعله ور کند.
از سوی دیگر یکی از نگرانی های اساسی در اوکراین شهر ماریوپل است که در استانه سقوط کامل قرار دارد. وضعیت در این شهر اسفناک است. دفتر اتحادیه اروپا هم دیروز در ماریوپول هدف حمله روس ها قرار گرفته است. اخیرا در حمله به یک پناهگاه زنان و کودکان در یک سالن تیاتر، ۳۰۰ نفر یک جا جان خود را از دست دادند. تصاویری که ازاین شهر منتشر می شود می گوید شهر تبدیل به زمینی سوخته شده است. هنوز مساله غذا رسانی به بازماندگان در این شهر و باز شدن کانال هایی برای کمک انسان دوستانه، در ابهام باقی مانده است.
با توجه به عکس العملی که روس ها نسبت به گفتگوهای استانبول از خود نشان داده اند به نظر می رسد که پیشنهادات اوکراین آن چیزی نبوده که مسکو از آن احساس خشنودی کند و باعث دست یابی به یک اتش بس شود. از سوی دیگر به نظر می رسد که کشورها خود را برای دیدار رهبران دو کشور اماده کرده اند، با این حال این مورد هم چندان امیدوارانه به نظر نمی رسد و بعید است که پوتین در شرایطی که هیچ یک از خواسته هایش اجرایی نشده و از سوی غربی ها مدام مورد حمله قرار می گیرد، بخواهد با زلنسکی که او را نازی می داند سر یک میز بنشیند.
۳۱۱۳۱۲/۴۹
