رییس جمهور رژیم صهیونیستی قرار است به زودی سفری به آنکارا داشته باشد و ظاهرا اردوغان مایل است تا روابط دو جانبه با اسراییل را دوباره سروسامانی داده و به دلخوری های دو طرفه پایان دهد. اما او در متقاعد کردن افکار عمومی در ترکیه به مشکل برخواهد خورد.
مهسا مژدهی: روابط اردوغان با رژیم صهیونیستی همواره رابطه عشق و نفرت بوده است. او نمی‌تواند چشم بر سود اقتصادی که رابطه با اسراییل برای ترکیه دارد چشم ببندد و همزمان نمی‌خواهد که نقش پررنگ خود را در مقابله با رفتار این رژیم با شهروندان فلسطینی از دست بدهد. این دوگانه باعث شده تا ترکیه تبدیل به یکی از کشورهای مسلمانی شود که رابطه خود را با صهیونیست‌ها به طور کج‌دار و مریز حفظ می‌کند.
در ماه های اخیر ترکیه با مشکلات اقتصادی فراوانی روبه‌رو بوده است. شیوه اردوغان برای مقابله با هر نوع بحران اقتصادی افزایش سرمایه گذاری خارجی است. او پیش از این با قطر و امارات هم بازی مشابهی را راه انداخته بود و به نظر می رسد که اینبار سراغ رژیم صهیونیستی رفته است.
پای مقامات رژیم صهیونیستی به ترکیه باز شد
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه ۲۶ ژانویه اعلام کرد که «اسحاق هرتزوگ»، همتای اسرائیلی او «اوایل فوریه» به ترکیه سفر رسمی خواهد کرد. اردوغان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی خصوصی «ان تی وی» با بیان اینکه این سفر می‌تواند سرآغاز جدیدی در روابط ترکیه و اسرائیل باشد، گفت ترکیه آمادگی دارد در همه زمینه‌ها با اسرائیل همکاری کند. این در حالیست که او در همین تابستان و در پی حملات بی امان رژیم صهیونیستی به مناطق فلسطینی نشین، سعی داشت تا رهبری اعتراضات کشورهای مسلمان را علیه اسراییل به دست بگیرد. روابط ترکیه با صهیونیست ها از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ به طور کامل قطع شده بود. در دهه نود میلادی این دو دو شریک استراتژیک به حساب می آمدند. به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی هم البته از سوی ترکیه به دهه ۳۰ میلادی بر می گردد و همین امر دست اردوغان را باز گذاشته تا در مواقع لزوم به سراغ تل آویو برود. اما در سال ۲۰۱۰ حمله کماندوهای اسراییلی در آبهای مدیترانه به یک کاروان دریایی حامل فعالان ترکیه که از بندر آنتالیا، جهت شکستن محاصره نوار غزه توسط صهیونیست ها، راهی غزه شده بودند، منجر به کشته‌شدن ۹ فعال ترک شد و این اقدام اسرائیل خشم دولت ترکیه را برانگیخت و روابط ترکیه و اسرائیل در نتیجه آن به طور کامل قطع شد. این قطع رابطه تا ۲۰۱۶ طول کشید. در آن سال اقداماتی برای انتقال انرژی صورت گرفت و بار دیگر با حملات به غزه اوضاع در سال ۲۰۱۸ بهم ریخت. در آن سال ترکیه در واکنش به کشته شدن ۶۱ فلسطینی در تظاهرات در مرز غزه، سفیر اسرائیل در آنکارا را اخراج کرد و همچنین سفیر خود را از تل آویو فراخواند.
بیشتر بخوانید:
اهداف اردوغان از میانجی‌گری بین اوکراین و روسیه چیست؟
فایننشال تایمز: تاریخ بالاخره ضربه خود را به اردوغان می‌زند
آرزوی رئیس رژیم‌صهیونیستی برای اردوغان
همچنین در سال‌های اخیر موضوعاتی همچون مساله فلسطین، شهرک‌سازی‌های اسرائیل در مناطق اشغالی و حضور جنبش حماس در ترکیه موجب تنش در روابط دو طرف شده است. تل آویو نمی‌تواند نزدیکی اردوغان با حماس را تحمل کرده و مدام بر سر این ماجرا با انکارا دچار تنش است. اما به نظر می رسد ۲۰۲۱ برای اسراییل و ترکیه اوضاع طور دیگری پیش برود. در ژانویه یک مقام اسراییلی به هاآرتص گفته بود که وزیر امور خارجه ترکیه در تماسی با یائیر لاپید، همتای اسرائیلی خود درباره ایجاد روابط نزدیکتر میان آنکارا و تل‌آویو گفت‌وگو کردند. این مقام اسرائیلی گفت، اردوغان و دیگر مقامات ترکیه چندین ماه است که پیام‌هایی را برای نشان دادن علاقمندی خود به بازگرداندن روابط طبیعی با اسرائیل ارسال کرده‌اند.
از سوی دیگر حالا مشخص شده که آلون اوشبیز، مدیرکل وزارت خارجه رژیم صهیونیستی ماه گذشته میلادی سفر مخفیانه‌ای به ترکیه داشت و هدف از آن آماده‌سازی مقدمات سفر مارس آتی اسحاق هرتزوگ، رئیس این رژیم به آنکارا بود. اوشبیز با ابراهیم کالین، مشاور ارشد رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه که به عنوان مشاور ارتباطات اردوغان نیز فعالیت می‌کند و یکی از چهره‌های نزدیک به او است، دیدار کرده.
پیشنهاد گازی اردوغان برای اسراییلی ها
اسراییل با همراهی برخی از کشورهای رقیب ترکیه به دنبال ایجاد خط گازی از مدیترانه به سوی شرق اروپاست. این وضعیتی است که برای بلندپروازی های اردوغان یک خطر جدی تلقی می شود. به همین خاطر او مایل است که در امر انتقال گاز با تل آویو همکاری کند و از این طریق دست رقبایی چون یونان را هم ببندد. او اخیرا به طور مستقیم این موضوع را مطرح کرده و گفت که کشورش می‌تواند برای انتقال گاز طبیعی از خاورمیانه به اروپا با اسرائیل همکاری کند. او توضیح داد که ما می‌توانیم از گاز طبیعی اسرائیل در کشورمان استفاده کنیم و فراتر از آن، می‌توانیم برای انتقال آن به اروپا نیز با هم کار کنیم. به دنبال قطع حمایت آمریکا از خط لوله انتقال گاز مدیترانه، اردوغان در جهت تقویت روابط با رقبای منطقه‌ای خود گام‌هایی برداشته است و همکاری با تل آویو هم در همین دسته جای می گیرد. در سرزمین های اشغالی اما نگرانی هایی بابت اسیب رسیدن به روابط رژیم صهیونیستی با قبرس و یونان بر اثر همکاری با ترکیه وجود دارد. همزمان در ترکیه هم بسیاری از فعالان سیاسی اردوغان را بابت نزدیک شدن به اسراییل سرزنش می کنند و معتقدند که در ادامه چنین رفتارهایی ترکیه نمی تواند در مقابل ظلم اشکار اسراییلی ها علیه فلسطینی ها نقشی بازی کند.
اردوغان در پایان سفرش به آلبانی گفته بود که ترکیه و اسرائیل پیش از این درباره این پروژه رایزنی کرده بودند. او در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر اینکه نظرش درباره انصراف آمریکا در حمایت از پروژه خط لوله گاز طبیعی مدیترانه شرقی که توسط یونان همراه با اسرائیل و قبرس یونانی‌نشین در مدیترانه شرقی اجرا می‌شود، چیست؟ مدعی شده بود: این پروژه قابل اجرا نیست. آنها همه تحلیل‌ها را انجام دادند و دیدند که هیچ جنبه مثبتی در این کار وجود ندارد. به‌عبارت دیگر، محاسبات هزینه مناسب نبود. درواقع آمریکا کشوری است که تمام گام‌های خود را بر اساس سرمایه برمی‌دارد. در این میان فرصت برای نزدیکی با اسراییل برای اردوغان فراهم شده است.
در صورتی که هرتزوگ در ماه مارس به ترکیه سفر کند می توان گفت که پیشنهادات ترکیه به رژیم صهیونیستی جدی تلقی شده است. البته اردوغان در داخل کشور باید با افکار عمومی که از او بابت طرفداری از فلسطینی ها ممنون بوده اند، مقابله کند. او به افزایش همکاری ها با اطرافیان نیاز دارد و در این پروژه روی اسراییل حساب زیادی باز کرده است. اما راهی که قرار است طی کند اسان نخواهد بود. در اولین قدم انتظار می رود که او نقش رهبری کشورهای مسلمان در مخالفت با شهرک سازی ها و محاصره غزه و اقدامات اسراییل را رها کند و رویکردی مانند رهبران اروپایی در مقابله با مقامات تل آویو در پیش بگیرد. اما این راه برای اردوغان اسان نخواهد بود. هر چند که به نظر می رسد او تصمیم خود را گرفته است و احتمالا حالا این اسراییل است که باید سود و زیان خود را در این رابطه بسنجد.
به نوشته فارن پالیسی هر گونه عادی سازی روابط اسرائیل و ترکیه به همان سرعتی که بین اسرائیل و دیگر کشورهای عربی رخ داد اتفاق نخواهد افتاد. با توجه به مسموم کردن روابط اردوغان با اسرائیل در دو دهه گذشته و چرخش های مکرر او، بازسازی اعتماد زمان و تلاش می خواهد. آنکارا نیز به همین ترتیب شک و تردیدهایی دارد. چاووش اوغلو روز سه شنبه گفت: «هر گامی که ما با اسرائیل در رابطه با روابط خود بر داریم، هر گونه عادی سازی، به قیمت آرمان فلسطین نخواهد بود». اما آنکارا می‌داند که اسرائیل اکنون، تا حدی به لطف توافق‌نامه ابراهیم، کمتر از ترکیه در مدیترانه شرقی منزوی شده است و اگر این تلاش ها با شکست مواجه شوند، اسرائیل کمتر چیزی برای از دست دادن دارد. بنابراین، وظیفه دولت اردوغان است که در بهبود روابط فعال باشد.
در نهایت، یک نزدیکی واقعی بر اساس اعتماد ممکن است منتظر یک دولت جدید در ترکیه باشد. به نظر می رسد اپوزیسیون آماده شکست اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ۲۰۲۳ است. اما از آنجایی که اردوغان به دنبال جبران بخشی از آسیب های اقتصادی و سیاست خارجی است که به بار آورده، راه اندازی بازگشت به روابط بهتر با اسرائیل راه خوبی برای شروع خواهد بود.
۳۱۱۳۱۲
