حسام‌الدین اسلاملو
از پس اعتراضات پاییز سال گذشته و در نتیجه دو رویکرد متفاوت که در بیانیه‌های خاتمی و موسوی نمود و بروز یافت، شکاف در جبهه اصلاحات منجر به کناره‌گیری بهزاد نبوی از ریاست جبهه شد. گرچه این شکاف به نوعی سابقه در تَرَکی داشت که در آخرین انتخابات ریاست جمهوری ایران بر بدنه جبهه اصلاحات افتاد. با اینکه «جبهه اصلاحات ایران» از ماه پایانی سال 1399 و پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 با حضور 31 حزب به صورت رسمی اعلام موجودیت کرده بود اما ضربه‌ای که در همان دور دوم ریاست جمهوری حسن روحانی به جریان اصلاحات وارد آمد، موجب شد در انتخابات 1400 یک سو خاتمی و نبوی باشند و حامیانشان که خواهان مشارکت شدند و برای ناصر همتی تبلیغ کردند و گروه دیگر که با اقتدا به میرحسین موسوی جزو تحریمی‌های انتخابات بودند. نتیجه اما این بود که آرای باطله از نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان موافق مشارکت؛ بیشتر شد! چرا که پیش از این جریان اصلاحات تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سال 1396 در سبد حسن روحانی چیده بود و 24 میلیون ایرانی را به امید تغییر و بهبود برای رای به روحانی پای صندوق رای کشاند اما پس از انتخابات، روحانی به پایگاه رای خود و مطالبات رای‌دهندگان بی‌اعتنایی کرد و در مقابل چهره‌های اصلاح‌طلب سکوت برگزیدند!
آفتابی شدن دوباره
حالا در سال جدید و دو هفته پس از آنکه حسن روحانی دوباره آفتابی شده و پیشنهاد همه‌پرسی‌اش مقبول طبع نظام نیفتاده و در روزهایی که محمدعلی ابطحی از بی‌اعتقادی جریان اصلاحات به براندازی و همچنین از نداشتن راه حلی در جبهه اصلاحات برای مشکلات کشور داد سخن رانده؛ یکباره اواخر فروردین ماه علی شکوری‌راد، سخنگوی جبهه اصلاحات در گفت‌وگو با ایلنا خبر داد که اوایل اردیبهشت مجمع عمومی جدید جبهه اصلاحات تشکیل خواهد شد.
حالا همزمان با اظهارات جدید محمد خاتمی پیرامون افول جمهوریت نظام و تضاد این رویکرد با آرای بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، روز گذشته علی باقری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب از آغاز به کار جبهه اصلاحات تا 2 هفته آینده خبر داد.
اصلاح‌طلبان همچنان تنها راهی که پیش‌رو دارند، احیای امید مردم به اصلاح درون ساختاری نظام است تا بلکه از این رهگذر به پای صندوق‌های رأی بیایند و به نامزدهای اصلاح‌طلبی که از سد شورای نگهبان گذشته‌اند، برای حضور در عرصة سیاست یک شانس دیگر بدهند
او در پاسخ به این سوال که بعد از پایان دوره دو ساله جبهه اصلاحات، قرار است چه زمانی دوره جدید تشکیل شود، گفت: «دوره دو ساله عضویت آن ۱۵ فرد حقیقی تمام شده و الان در مقطعی است که ۱۵ نفر دوره دوم در شرف انتخاب هستند.»
به گفته وی «کمیته ۹ نفره در آستانه تشکیل جلسات است و اسامی 15 نفر دوره جدید محفوظ که حداکثر ۱۰ روز تا ۲ هفته آینده با انتخاب نهایی این ۱۵ نفر افراد حقیقی، کار و بستر برای آغاز دوره دوم جبهه آماده می‌شود و دوره دوم جبهه اصلاحات کار خود را آغاز خواهد کرد.»
او درباره انتخابات گفته است: «همه چیز به شرایط و وضعیت برگزاری انتخابات در کشور بستگی خواهد داشت. یعنی باید این افق روشن‌تر شود که قرار است انتخابات ۱۰ ماه آینده با چه مختصاتی برگزار شود. باید دید فضای برگزاری انتخابات به لحاظ آزادی حضور چهره‌های گوناگون و متفاوت سیاسی در انتخابات، نحوه برگزاری انتخابات به لحاظ سلامت برگزاری، قابل اعتماد بودن و از همه مهم‌تر، دورنمایی که نسبت به نقش و جایگاه مجلس در اداره و تدبیر امور جامعه ترسیم خواهد شد، چیست و اینکه مجلس واقعا چه کاره است؟ آیا واقعا در رأس امور است؟ یا تبدیل به نهاد دست چندم شده که باید سیاست‌های دیکته شده را دنبال کند؟»
باقری در توجیه شکاف‌ها رویکرد ترمیمی از خود نشان داده و گفته است: «جبهه همانطور که از نام آن مشخص است، مرکب از چندین تشکل سیاسی است و این تشکل‌ها به‌رغم آنکه در اصلاح‌طلب بودن نقطه اشتراک دارند، اما در جزئیات تفاوت دیدگاه وجود دارد و این گروه‌های ۳۱ گانه جبهه یک طیف هستند. بنابراین انتظار اینکه جبهه اصلاحات بخواهد مانند یک حزب منسجم دارای چارچوب سفت و سخت و قطعی باشد و مواضع ریز و دقیق بگیرد، انتظار بی‌جایی است. زیرا جبهه است، حزب نیست.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه «باید در کلیات، انتظار اکت سیاسی از جبهه اصلاحات داشت»، یادآور می‌شود: «خیلی طبیعی است که تنوع و تفاوت گرایش و نظر در جبهه اصلاحات وجود داشته باشد. به دلیل آنکه طیف از آن سر تا این سر جریان اصلاحات مرکب از ۳۱ حزب سیاسی هستند. این اختلاف نظراتی که در گذشته در جبهه اصلاحات وجود داشته و در حال حاضر هم وجود دارد؛ نه قابل کتمان است و نه امری منفی. موضوعی است که وجود دارد و آشکار هم است. هنر اداره جبهه اصلاحات این است که تنوع‌های واقعی و موجود را به گونه‌ای مدیریت کند که شیرازه جبهه از هم نپاشد.»
علی باقری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با ایلنا: اختلاف‌نظراتی که در گذشته در جبهه اصلاحات وجود داشته و در حال حاضر هم وجود دارد؛ نه قابل کتمان است و نه امری منفی. موضوعی است که وجود دارد و آشکار هم است
سد هسته سخت قدرت پیش روی جبهه اصلاحات
دیری است که دل در گرو بهبود وضع موجود داشتن گزینه‌ی غیرمحتملی شمرده می‌شود تا جایی که حتی خود سران اصلاح‌طلب نیز به آن اقرار می‌کنند ولی همچنان هم امیدوارند از طریق اصلاح و چانه‌زنی با هسته سخت قدرت فرصتی پیش بیاید.
گرچه به گفته رحیم ابوالحسنی، رئیس دفتر سیاسی حزب اعتماد ملی تاکنون پالس‌های مثبتی از سوی سیستم برای حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات دریافت نشده است.
اصلاح‌طلبان و مشکل ناامیدی مردم از بهبود درون‌ساختاری
گرچه اصلاح‌طلبان مدعی‌اند بحث انتخابات فعلا موضوعیت ندارد اما روشن است که به مشارکت در انتخابات و گرفتن صندلی‌های بهارستان از اصولگرایان تندرو چشم امید دارند؛ اما مشکل دیگر این طیف ناامیدی مردم از بهبود درون ساختاری است. تا جایی که اخیرا محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا در خوشبینانه‌ترین حالت اصلاح‌طلبان را دارای ۱۵ تا ۲۰ نفوذ در جامعه می‌داند و آن را تا حد نفوذ اصولگرایان می‌کاهد.
بنابراین شاید پیش از هرچیز باید شاهد تغییر و تحولاتی در سیاست‌های کلان کشور باشیم که براساس همان تحولات مردم و همچنین اصلاح‌طلبان تمایلی برای حضور در انتخابات پیدا کنند. تا زمانی که امید به بهبود وضعیت وجود نداشته باشد، مردم هم نمی‌توانند به درستی درباره انتخابات فکر کنند.
اما در این شرایط در داخل کشور و جبهه اصلاحات هنوز برسر ماندن و یا قبول کردن استعفای بهزاد نبوی هم اختلاف نظر وجود دارد و گویا هنوز حزب ندای ایرانیان به شدت موافق بازگشت نبوی به صندلی ریاست جبهه است. این درحالی است که احتمال ریاست حسین مرعشی به جای بهزاد نبوی قوت گرفته زیرا در دو سال ابتدایی فعالیت جبهه اصلاحات، عنوان نایب‌رئیسی اول را در اختیار داشته است.
راه پیش روی جبهه
در شرایطی که خود سران جبهه معترف‌اند فضای سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی کشور برای حیات و تکاپوی احزاب در ایران فراهم نیست؛ اما اصلاح‌طلبان همچنان تنها راهی که پیش‌رو دارند، احیای امید مردم به اصلاح درون ساختاری نظام است تا بلکه از این رهگذر به پای صندوق‌های رأی بیایند و به نامزدهای اصلاح‌طلبی که از سد شورای نگهبان گذشته‌اند، برای حضور در عرصة سیاست یک شانس دیگر بدهند.
