ساخت میلگرد آجدار نوعی فرایند ترمومکانیکال (کاربرد همزمان حرارت و کار مکانیکی) است. یکی از روش‌های نسبتاً جدید در ساخت میلگرد، استفاده از سرمایش سریع است و دو نام تجاری در این زمینه پیشتاز بوده‌اند: یکی ترمکس و دیگری تی‌ام‌تی. در این مقاله به معرفی این دو روش، ویژگی‌ها و تفاوت‌های آنها می‌پردازیم.
دربارۀ میلگرد ترمکس
ترمکس (Thermex) یکی از روش‌های تولید میلگرد آجدار است که در آن، سطح میلگرد به ساختاری سخت تبدیل شده اما بخش داخلی آن همچنان منعطف است. پیش از معرفی فرآیند تولید و ویژگی‌های این نوع میلگرد، نیاز است با تکنولوژی QST آشنا شویم. QST مخفف شده عبارت (Quenched and Self-Tempered) به‌معنای سرمایش سریع و بازپخت خودبه‌خودی است. این تکنولوژی در بین سال‌های 1970 تا 1990 میلادی، با توجه به درخواست مهندسان عمران برای افزایش استحکام میلگرد آجدار و همچنین سهولت در ساخت سازه‌های بلند و خاص، ابداع شد.
تکنولوژی ترمکس به‌صورت یک فرآیند درون خطی در واحدهای نورد گرم بوده که هدف آن رسیدن مقاومت تسلیم میلگرد به 500 نیوتن بر متر مربع است. این فرایند به‌عنوان جایگزینی مناسب برای افزایش استحکام میلگرد، بدون نیاز به تغییر در ترکیب شیمیایی فولاد تولیدی، مورد استفاده قرار گرفته است.
استفاده از این تکنولوژی به‌جای آلیاژسازی برای تولید میلگرد آرماتور، سبب کاهش هزینه‌های آلیاژسازی، نیروی انسانی و همچنین هزینه کل در تولید میلگرد شده است. در نتیجه، این تکنولوژی علاوه بر افزایش بهره‌وری در صنعت فولاد، به بهبود اقتصادی و محیط زیستی نیز کمک شایانی کرده است. فناوری QST در برخی از کارخانجات تولیدکننده میلگرد در ایران مانند فولاد خراسان (نیشابور) نیز استفاده می‌شود. جهت استعلام قیمت میلگرد نیشابور در مشهد، می‌توانید به سایت و کانال واحدهای بازرگانی مراجعه کنید.
فرآیند تولید میلگرد ترمکس
در این روش، میلگردهایی با مقاومت بالا تولید و در طی فرآیند آن در مرحله سرد کردن سریع، میلگرد داغ با کمک آب سرد خواهد شد و کیفیت آن بهبود می‌یابد. به‌طور کلی فرآیند تولید میلگرد ترمکس به مراحل زیر تقسیم شده‌است.
مرحله اول
در این مرحله میلگردهای خارج‌شده از فرآیند نورد گرم که دمایی حدود 950 تا 1050 درجه سانتی‌گراد دارند، به یک محفظه سردسازی که تحت شرایط کنترل‌شده است، به‌سرعت تحت عمل فرآیند سردسازی توسط جریان آب قرار می‌گیرند. سیستم آب‌پاشی با سرعت بسیار زیاد سطح میلگرد را سرد و در عین حال دمای درون آن را ثابت حفظ می‌کند.
سرعت بالا در فرآیند سردسازی، تغییراتی در ساختار کریستالی سطح میلگرد ایجاد می‌کند. این تغییر در خواص سطح و مرکز میلگرد به تعادل مناسبی در ساختار آن منجر می‌شود به‌طوری‌که سطح میلگرد سخت و شکننده شود. این افزایش سختی به‌معنای افزایش مقاومت میلگرد در برابر فشارهای خارجی می‌باشد. اما در عین حال، مرکز میلگرد همچنان نرم و انعطاف‌پذیر باقی می‌ماند. این فرآیند هوشمندانه سعی در بهینه‌سازی ویژگی‌های مکانیکی میلگرد دارد تا به‌راحتی در انواع سازه‌ها و شرایط مختلف به کار گرفته شود.
مرحله دوم
پس از خارج شدن میلگرد از محفظه سرد بر روی صفحه‌ای بزرگ در مجاورت هوا قرار خواهد گرفت تا مجدداً خنک شود. در این شرایط و به‌دلیل گرمی مرکز میلگرد و سردی سطح آن، انتقال گرما از مرکز به سطح انجام شده و سطح بیرونی میلگرد به‌طور خودبه‌خودی، دوباره گرم می‌شود. در این مرحله میلگرد ساختار کریستالی سخت خود را از دست داده، ساختاری جدید یافته و به نقطه تسلیم و چکش‌خواری بالا دست پیدا خواهد کرد.
طی انجام دو مرحله فوق، میلگرد ترمکس ساختارهای جدیدی به‌دست می‌آورد. سطح بیرونی آن عاری از هرگونه نقص بوده و به‌دلیل برخورداری از مقاومت بالا به‌خوبی می‌تواند فشارها را تحمل نماید. میلگرد ترمکس بیشترین میزان انعطاف‌پذیری و در عین حال، مقاومت زیادی دارد و مهم‌ترین کاربرد آن در نواحی زلزله‌خیز است.
مشخصات و خواص میلگرد ترمکس
میلگردهای ترمکس قابلیت بیشتری در تحمل فشار و ضربات ناگهانی نسبت به میلگردهای معمولی دارند که این ویژگی آنها را جهت کاربرد در ساخت سد و پل به گزینه‌ای مناسب تبدیل می‌کند. این میلگرد دارای استحکام تسلیم حداقل 500 نیوتن، سختی سطح بیشتر از 260 ویکرز و سختی مرکز بین 150 الی 160 ویکرز است. میلگرد ترمکس به‌دلیل فرآیند تولید خاص خود، دارای مزایای زیادی مانند استحکام بالا، انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر خوردگی است.
از سوی دیگر، میلگرد ترمکس دارای معایبی مانند قیمت بالا، تنوع سایز محدود، نیاز به جوشکاری تخصصی، عدم استفاده در مناطق با رطوبت بالا، حساسیت به زنگ‌زدگی در محل برش و عدم امکان استفاده در مقاطع با تنش‌های متغییر است. یکی از سایزهای پرفروش و پرکاربرد ترمکس، میلگرد 14 است. قیمت میلگرد 14 مشهد را در سایت و کانال فرداد فولاد مشاهده کنید.
دربارۀ میلگرد TMT
تی ام تی (TMT) روش دیگری برای تولید انواع میلگرد است که شامل عملیات مکانیکی-حرارتی است. در این روش از طریق فرآیند تمپرینگ و کوئنچینگ، سطح خارجی میلگرد سریع‌تر از سطح داخلی خنک شده و در نتیجه سطح داخلی از انعطاف‌پذیری بیشتری برخورد خواهد شد. این میلگرد در سال 1980 در هند معرفی شده‌است که برای ساخت سازه‌هایی مانند پل، سد و … مورد استفاده قرار گرفته است. این میلگرد در سایزهای 8 الی 40 میلی‌متر تولید می‌شود.
مقایسه میلگرد ترمکس و TMT
به‌طور کلی این دو میلگرد در کاربرد تفاوت خاصی ندارند، اگرچه میلگردهای TMT که با استاندارد ترمکس ساخته نشده‌اند، ممکن است در برخی از خواص با میلگردهای ترمکس متفاوت باشند. میلگرد ترمکس از نظر کیفیت دارای جوش‌پذیری، استحکام و ضریب کشش بالاتری نسبت به میلگرد TMT است. میلگرد ترمکس مقاومت حرارتی بیشتری را به‌ویژه در هنگام آتش سوزی نشان داده است. این امر باعث افزایش کیفیت و ایمن نگه‌داشتن کل سازه می‌شود.
در مقایسه خوردگی دو میلگرد، ترمکس دارای 0.15 درصد کربن است در حالی که TMT دارای 0.3 درصد کربن است. این تفاوت در مقدار کربن، دلیلی بر خوردگی کمتر میلگردهای ترمکس در مقایسه با TMT است. از نظر جوشکاری، برای میلگرد ترمکس خواص مطلوبی دیده شده است در حالی که برای میلگرد TMT بهتر است از جوشکاری اجتناب شود، زیرا اتصالات جوشی ضعیف هستند. از نظر قیمت، میلگردهای ترمکس گران‌تر از TMT هستند.
بهترین روش خرید میلگرد
در صورتی که قصد خرید میلگرد را دارید، بهتر است ابتدا در مورد پروژه خود با کارشناسان عمران مشاوره نمایید تا میلگردی مناسب را انتخاب کنید. سپس، در بازار به دنبال بهترین شرایط فروش و مناسب‌ترین قیمت بگردید. یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای اطلاع از قیمت‌ها، عضویت در کانال قیمت آهن مشهد است. همچنین می‌توانید به سایت بازرگانی‌های معتبر مانند فرداد فولاد به نشانی https://fardadfoolad.ir مراجعه نمایید.
