سال میلادی ۲۰۲۲ آغاز شد. این سال می تواند شاهد تحولات مهمی در جهان و بخصوص در غرب آسیا باشد که در این یادداشت به چند مورد آن پرداخته شده است.
غرب آسیا در سال ۲۰۲۲ شاهد تثبیت حاکمیت کشورهایی خواهد شد که سالها از دخالت آمریکا و اروپا در کشور خود و همچنین پدیده شوم تروریسم رنج برده اند. سوریه پس از برگزاری سومین انتخابات پارلمانی و کنترل ارتش بر بخشهای مهمی از مناطق شمالی در جنوبی ادلب، مشروعیت بین المللی و مقبولیت داخلی را تجربه می کند. در سال ۲۰۲۲ تمایل کشورهای عرب به بهبود روابط با سوریه که با سفر یک مقام ارشد اماراتی به دمشق در سال 2021 آغاز شد، ادامه یافته و سرعت خواهد گرفت. این سال می تواند شاهد بازگشت سوریه به اتحادیه عرب به دلیل ناامیدی اعراب مرتجع از حمایت های آمریکا، باشد. آمریکا به عنوان یک کشور شکست خورده، چاره ای جز خروج نیروهای نظامی خود از سوریه ندارد و روند بازسازی کشور پس از خروج بیگانگان، سرعت خواهد گرفت.
با آغاز سال ۲۰۲۲ و پایان ضرب‌الاجل نیروهای مقاومت، خروج نظامیان آمریکایی از عراق، به مطالبه جدی مردم این کشور تبدیل شده است. اگرچه آمریکا سعی دارد نیروهای نظامی خود را تحت عنوان «ماموریت مستشاری» حفظ کند اما بعید است مردم عراق و بخصوص نیروهای انقلابی، حاضر به پذیرش قاتلان سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس در کشور خود باشند. در این سال عرصه بر نیروهای آمریکایی تنگ تر خواهد شد و با خروج آنها از عراق، این کشور در مسیر ثبات و امنیت بیشتر حرکت خواهد کرد.
در یمن، پیشروی فزاینده ارتش یمن به سمت عربستان و باب المندب ادامه خواهد یافت و روند آزادسازی تمام مناطق اشغالی از شهرستان «الوادی» ، آخرین شهر منطقه مأرب تکمیل خواهد شد. در همین روند، آزادسازی دیگر استان‌های شرقی و جنوبی یمن، ممکن خواهد شد و مجاهدین انصارالله با حضور در باب المندب، بر ترددهای این تنگه راهبردی، نظارت خواهند داشت. همچنین با توسعه روند ساخت و استفاده از موشک‌های بالستیک و پهپادهای بمب‌افکن انتحاری، اهدافی دورتر و مهمتر در عمق خاک عربستان هدف خواهد گرفت و حکام ریاض چاره ای جز واگذاری یمن به مردم این کشور و یافتن راه حل آبرومندانه برای فرار از بحران فعلی نخواهند داشت.
در افغانستان، ناتوانی طالبان برای اداره کشور و افزایش فعالیت های تروریستی داعش برای بی ثبات سازی افغانستان، مشکلات زیادی برای مردم ایجاد خواهد کرد. کشورهای غربی و نهادهای بین المللی کماکان به وقوع فاجعه انسانی در افغانستان بی توجه خواهند ماند و در عین حال برگزاری جلسات بی خاصیت آنها، تحت عنوان کمک به مردم افغانستان ادامه خواهد یافت. گروه های غیرپشتون بتدریج توانمندسازی خود و اتحاد علیه طالبان را جدی خواهند گرفت و در صورتی که، طالبان به دنبال تشکیل دولت فراگیر نباشد، وقوع جنگ های داخلی در این کشور، اجتناب ناپذیر خواهد بود. در این میان همسایگان افغانستان ارتباطات خود را با دولت و گروه های قومی ادامه داده و تلاش خواهند کرد تا امنیت و ثبات در این کشور حاکم شود. امری که احتمال آن حداقل در سال ۲۰۲۲ ضعیف است.
سال ۲۰۲۲ سال انزوای بیشتر رژیم صهیونیستی در منطقه و جهان است. این رژیم که با تشدید رویکردهای نژادپرستانه نسبت به عرب تباران، ملقب به رژیم آپارتاید شده است، اسیر مشکلات سیاسی داخلی خواهد ماند و با اصرار بر تداوم شهرک سازی های یهودی نشین، بتدریج حمایت های حامیان خود را از دست می دهد. محاصره رژیم اشغالگر توسط نیروهای محور مقاومت ادامه خواهد یافت و تجاوزات اسرائیل به فلسطین اشغالی و بخصوص غزه بی پاسخ نخواهد ماند. سال ۲۰۲۲ زوال رژیم اشغالگر قدس، با ادامه مقاومت مردم فلسطین، سرعت خواهد گرفت و در روند مهاجرت یهودیان از سرزمین های اشغالی تسریع خواهد شد.
در قفقاز، تبعات جنگ ۴۴ روزه جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال ۲۰۲۰ که به موافقتنامه آتش بس در مسکو منجر شد، ادامه خواهد داشت. توافق مسکو اگرچه به آزادی هفت شهر اشغال‌شده جمهوری آذربایجان انجامید اما عدم آزادی قره‌باغ، وضعیت را ناپایدار کرد. ابهامات موجود در توافق مسکو، در سال ۲۰۲۲ باقی می ماند و احتمالا موجب بروز نقض آتش بس، درگیری های پراکنده و ناامنی خواهد شد. حل نشدن موضوع قره باغ ، مباحث اختلاف برانگیز بین باکو و ایروان از جمله چگونگی استفاده از دالان زنگزور را حفظ خواهد کرد. در این میان تلاش ترکیه برای عادی سازی روابط با ارمنستان به طمع استفاده از مسیر ترانزیتی زنگزورو تمایل آذربایجان برای استفاده سریعتر از این دالان، ممکن است به دادن امتیازاتی به ارمنستان مانند استفاده از مسیر ترانزیتی نخجوان برای رسیدن به ایران و ترکیه منجر شود. ممکن است جمهوری آذربایجان بپذیرد که ارمنستان بصورت محدود و مشروط از مسیر نخجوان استفاده نماید. با این وصف، به دلیل مشکلات ساختاری از جمله عدم ترمیم خط آهن موجود بین آذربایجان و ارمنستان، مسیر زنگزور در سال ۲۰۲۲ باز نخواهد شد. در این سال رقابت میان اتحادیه اروپا و روسیه برای حضور بیشتر در قفقاز، به بهانه کاهش وخامت اوضاع، جدی تر خواهد شد و باز شدن پای اعضای ناتو به منطقه، مشکلات تازه‌ای برای کشورهای قفقاز ایجاد خواهد کرد.
اختلافات آمریکا و اروپا با روسیه در خصوص اوکراین، یکی از تهدیدات صلح جهانی در سال ۲۰۲۲ خواهد بود. شواهد نشان می دهد که غربی ها به تحریک کی یف برای ورود در جنگ با مسکو که موجب درگیر شدن روسیه در یک مناقشه جدی خواهد شد، بی تمایل نیستند. ممکن است آغاز این تقابل در منطقه دونباس در شرق اوکراین باشد. غرب به خوبی می داند که مسکو نمی تواند در این منطقه نسبت به خطری که شهروندان فراوان روسیه را تهدید می کند، بی تفاوت باشد. تداوم تامین تجهیزات نظامی اوکراین توسط اعضای ناتو و عدم پذیرش پیشنهادات مسکو مبنی بر تامین امنیت منطقه، از جمله شواهدی است که تمایل غرب به عدم حل مناقشه روسیه و اوکراین را نشان می دهد. در سال ۲۰۲۲ تجهیز نظامی گرجستان برای وادار کردن روسیه به تغییر سیاست های خود در اوکراین نیز می تواند در دستورکار ناتو قرار گیرد. سفر اخیر لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا به تفلیس و ادامه این سفر به اوکراین که به تمدید برنامه‌های آموزشی نظامی آمریکا و گرجستان منجر شد و همچنین حمایت آمریکا از عضویت گرجستان در ناتو را باید نوعی هشدار به روسیه تلقی نمود. البته تشدید اختلافات آمریکا و چین که پایانی بر آن در سال ۲۰۲۲ متصور نیست، می تواند موجب نزدیک تر شدن مسکو و پکن و طراحی برنامه های مشترک برای مقابله با آمریکا در اقیانوس آرام و منطقه اوراسیا و تغییر معادلات جهانی گردد.
