برای اکثر مادرها، تب کودکان مثل یک کابوس بزرگ است که آن ها را در مدیریت تب دچار چالش های بسیاری می کند اما خبرخوب این است که تب کودکان آنقدرها هم خطرناک نیست و حتی دراکثر موارد با درمان های خانگی و بدون مراجعه به پزشک می توان آن را درمان کرد.
به گزارش بهداشت نیوز به نقل از فارس، نفیسه خانلری: درجه تب، دمایی پایین تر از 38 را نشان نمی داد. طی چند ساعت گذشته، بارها و بارها تب کودکش را چک کرده و درحالی که انتظار داشت داروهای تب بر، اثر خود را نشان دهند اما تغییر محسوسی در دمای بدن کودک احساس نمی‌کرد. افکار مختلفی به مغزش هجوم آورده بودند؛ ترس از تشنج، عفونت و یا فلان و فلان بیماری، دست از سرش برنمی‌داشتند و فکرش درست کار نمی‌کرد. از آن جایی که هنوز زمان استفاده دوباره از تب برها نرسیده بود تصمصیم گرفت یکبار دیگر راهی دکتر شود که همان موقع صدای تلفن او را به خود آورد. صدای گرم مادر و راهکارهای خانگی او مثل همیشه مرحمی بر تمام نگرانی‌هایش بود. سریع دست به کار شد و با یک تشت و حوله نمدار کارش را شروع کرد…
وقتی پای صحبت مادرها می‌نشینیم، اکثر آن ها با فوبیای تب کودکان دست و پنجه نرم می‌کنند و گاهی طی چند روز، بارها فرزند خود را نزد این پزشک و آن پزشک می‌برند تا تب فرزندشان هرچه زودتر کنترل شود. گرچه نگرانی مادرها در چنین شرایطی، امری طبیعی است اما گاهی این نگرانی‌ها آنقدر عمیق می شود که والدین را از واکنش و تصمیم گیری درست بازمی دارد و این درحالی است که طبق گفته متخصصاص اطفال، تب کودکان آنقدرها هم خطرناک نیست و گاهی اصلا نیاز به مراجعه به پزشک وجود ندارد و با همان درمان های خانگی می توان شرایط را مدیریت کرد. در اینجا می خواهیم همراه با دکتر «حمیدرضا آزادی فر» پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی، راهکارهای چگونگی مواجهه با تب کودکان را بررسی کنیم.
دکتر« حمیدرضا آزادی »فر پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
پزشکان معتقدند که تب همیشه بیانگر وجود عفونت در بدن نیست و گاهی از یک ویروس نشأت می‌گیرد که در این صورت اصلا نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ها و حتی مراجعه به پزشک نیست. تب ویروسی معمولا بین یک تا 3 روز ادامه پیدا می‌کند و والدین در این 3 روز می‌توانند بدون مراجعه به پزشک از داروهای تب بر و روش های خانگی استفاده کنند و اگر تب بعد از 3 روز بهبود نیافت، آن وقت است که باید به پزشک مراجعه کنند. دکتر آزادی فر در تکمیل این توضیحات می‌گوید:«قبل از هرچیز لازم است بدانید که تب در کودکان نشانه ای خوب و بیانگر آن است که سیستم ایمنی به خوبی درحال پاسخ دهی است. چه بسا در افرادی که ایمنی پایینی دارند، یا تب نداریم یا تب آن ها خیلی خفیف است، بنابراین بیشتر از آنکه از تب بترسید باید بتوانید به درستی آن را مدیریت کرده و تمام شرایط را تحت کنترل بگیرید.» او ادامه می دهد:« «با بروز تب در کودکان زیر 6 ماه و کودکانی که بیماری زمینه ای دارند، باید سریعا ارجاع به پزشک متخصص صورت گیرد اما در مورد بچه های معمولی بالای 6 ماه، این فوریت وجود ندارد. یعنی اگر کودکی تب دارد اما در او علائمی چون استفراغ، اسهال، سردرد و بی حالی شدید دیده نمی شود، جای نگرانی نیست و می توان با روش های طب سنتی، تب کودک را کنترل کرد، زیرا اکثر این تب ها معمولا ویروسی هستند و بدون مداخله پزشک بعد از 3 روز بهبود پیدا می کنند.»
حواستان به تب بالای ۳۹ درجه و احتمال تشنج باشد
39 درجه؛ زنگ خطر تب کودکان
تشنج؛ شاید ترسناکترین واژه از نگاه والدین باشد. اتفاقی که ممکن است با بروز تب بالا برای برخی از کودکان اتفاق افتاده و عواقبی را برای آن ها به همراه داشته باشد اما زنگ خطر تشنج چیست و والدین چه موقعی باید نگران شوند؟ این سوالی است که کارشناس طب سنتی در پاسخ به آن می گوید:«به این نکته توجه داشته باشید که برای اندازه گیری تب کودکان زیر 5 سال باید از تب سنج زیربغل و برای کودکان بالای 5 سال از تب سنج زیرزبان استفاده کرد تا دمای دقیق نشان داده شود که اگر دمای بدن کودک بالای 37/5 بود، یعنی کودک تب دارد و باید اقدامات لازم همچون درمان های خانگی برای کاهش تب انجام شود.» ما گفتیم 3 روز صبر کنید و بعد از 3 روز اگر تب پایین نیامد به پزشک مراجعه کنید اما یک حالت دیگری وجود دارد و آن هم عدم کنترل تب طی همان 3 روز نخست است. یعنی اینکه به رغم استفاده از تب برها و روش های خانگی، نتوان آن را کنترل کرد. دکتر آزادی فر، این شرایط را یک فوریت پزشکی دانسته و می گوید:«معمولا روش های درمانی مثل تب برها و درمان های خانگی به خوبی پاسخ می‌دهند و تب کودک کنترل می شود اما اگر این اتفاق نیفتاد و تب همچنان بالا بود، باید مراقبت‌های پزشکی صورت گیرد تا علت عدم کنترل تب مشخص شود. ضمن اینکه تب بالای 39 درجه، احتمال تشنج دارد و درصورت عدم کاهش باید به پزشک مراجعه شود.»
حالا که تکلیف مان با بایدها و نبایدهای مراجعه به پزشک مشخص شد، می‌خواهیم برخی از راهکارهای طب سنتی برای کاهش تب کودکان را با هم مرور کنیم. البته طب سنتی نسخه وسیعی برای کنترل تب دارد اما در اینجا به ذکر برخی از ساده ترین روش ها می پردازیم.
و اما راهکارهای کاهش تب…
*جلوگیری از فعالیت های فیزیکی
گرچه بچه‌ها در هنگام بروز تب به خودی خود بی حال شده و توان چندانی برای جنب و جوش ندارند اما به هرحال کاهش فعالیت های فیزیکی به عنوان یکی از اقدامات مهم درهنگام تب کودکان به شمار می رود، بنابراین اگر تب کودکتان بالاست، تا حد امکان او را از فعالیت بازدارید و شرایطی را مهیا کنید تا در محیطی آرام استراحت کند. قاعدتا جنب و جوش کودکان می تواند در افزایش دمای بدن آن ها اثرگذار باشد.
آب هندوانه، هویج و کرفس، ادرار آور و مفید برای کاهش تب
*نوشیدن مایعات
با افزایش دمای بدن، اشتهای کودکان بسیار کم شده و ممکن است اصلا لب به غذا نزنند اما برای پیشگیری از هیدراته شدن بدن کودک باید مصرف مایعات در کودکان را بالا ببریم که گل سرسبد همه مایعات آب است، مخصوصا اگر کودک کاملا بی اشتها باشد. البته از دیگر مایعات مفید نیز نباید غافل شد. دکتر آزادی فر کارشناس طب سنتی، آب هویج، کرفس و هندوانه را به عنوان بهترین مایعات مصرفی درهنگام تب معرفی می کند که ضمن خواص بی نظیرشان می توانند نقش ادرارآور را بازی کرده و منجر به خروج هرچه سریعتر ویروس ها و عفونت ها شوند.همچنین چای کمرنگ نیز می تواند موثر باشد.
ترکیب آب و گلاب از محلول های توصیه شده برای پاشویه کودکان
*پاشویه با محلول های گیاهانی ایمن
پاشویه کردن ریشه در تاریخ دارد و حتی روایاتی نیز در این باره عنوان شده است. امیرالمومنین(ع) می فرمایند:«هرگاه تب به فردی روی آورد، سزاوار است با ریختن آب بر بدن بیمار، آن را درمان کنید. اگر آب بر بدن بیمار سخت است، ظرف آب سردی را نزد او بیاورید و دست او را در درون ظرف آب قرار دهید.» همچنین سخنی از پیامبراکرم(ص) وجود دارد که بسیار قابل تامل است. امروزه پزشکان یکی از راهکارهای کاهش تب را حمام ولرم برای بیمار می‌دانند که شاید این اقدام مشابه فرمایش رسول اکرم(ص) باشد. ایشان می فرمایند:«هر کسی مبتلا به تب شد، سه روز پشت سر هم غسل کند و بعد از غسل کردن، ذکر بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ إِنَّمَا اغْتَسَلْتُ الْتِمَاسَ شفائک وَ تَصْدِیقُ لنبیک را بگوید.»
البته باید بدانید که برای پاشویه کودکان باید به چند نکته از جمله پاشویه با آب ولرم که مانع از لرز در هنگام پاشویه می شود، توجه داشت. کارشناس طب سنتی با اشاره به یکسری نکات کلیدی توضیح می دهد:«در هنگام پاشویه باید حوله مرطوب را در نقاط بسیار گرم بدن یعنی پیشانی، شکم و پاها قرار دهید. ما معمولا توصیه می‌کنیم که برای اثربخشی بهتر، پاشویه با مخلوط آب و عرق کاسنی، آب و گلاب و یا سرکه سیب کاملا رقیق شده انجام شود. این مواد از ایمنی لازم برخوردارند و اثربخشی بیشتری خواهند داشت. البته مالیدن ترکیب روغن زیتون گرم با سیر به کف پاها نیز به عنوان یکی از راهکارها موثر به شمار می رود.»
*دمنوش های شفابخش
در طب سنتی، مصرف گیاهان بسیاری با دستورالعمل های مختلف به عنوان کاهش دهنده تب توصیه شده اند که دکتر آزادی فر به چند مورد از تاثیرگذارترین آن ها اشاره می کند:« آویشن، زنجبیل، دارچین، بابونه، نعناع خشک شده، پونه کوهی و ریحان به لحاظ خواص ضدالتهابی و آنتی بیوتیک می توانند در فروکش کردن تب موثر باشند که هریک از این ها را می توانید دم کرده و با کمی عسل، روزی 3 تا 4 بار به بیمار بدهید. ترکیب 20 برگ ریحان با یک قاشق چایخوری زنجبیل پودر شده و یک فنجان آب که به مدت 10 دقیقه دم کشیده نیز بسیار اثرگذار است که این ترکیب باید روزی 2 تا 3 بار استفاده شود. البته در کنار تمام این دمنوش ها، تاثیر معجزه آسای شربت لیمو، عسل و آب ولرم را فراموش نکنید که آن را هم می توانید روزی 2 تا 3 بار به کودک بدهید.» این کارشناس طب سنتی مقدار مصرف هریک از این دمنوش ها در هروعده را متناسب با سن کودک می داند. مثلا یک کودک 3، 4 ساله هر وعده باید چند قاشق از این دمنوش های بخورد و کودک بالای 10 سال، یک استکان در هروعده.
*مصرف کدام میوه ها؟
وقتی کودکتان میل به غذا ندارد و نمی توانید او را به خوردن غذا ترغیب کنید، شاید بخواهید از برخی میوه ها برای تامین نیاز غذایی او استفاده کنید اما واقعا چه میوه هایی برای تب مفید هستند و با خیال راحت می توانیم از آن ها استفاده کنیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که سیب، گلابی، عناب، انارترش، تمشک، گیلاس، خیار، هندوانه، لیموشیرین، لبو، هویج و پرتقال در لیست میوه های توصیه شده قرار دارند و بنا به طبع کودکتان می توانید از آن ها استفاده کنید.
