راهکارهای کاهش خسارات و تلفات در سوانح طبیعی / ضرورت دقت در ساخت و سازها و مکان‌های جغرافیایی برای سکونت

محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور ، ۲۱ مرداد در سخنرانی پیش از خطبه‎ های نماز جمعه تهران گفت: به دنبال سفر پربرکت مقام معظم رهبری در منطقه زلزله زده بم در 5 دی ماه سال ۱۳8۲ و تأکید ایشان بر ایجاد سازمانی که بتواند بین تمامی دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های عمل کننده در بحرا‌ن‌ها ایجاد وحدت رویه و همگرایی ایجاد کند و همچنین مصوبه‌های ابلاغی ایشان در 9 ماده که مبنای تشکیل سازمان مدیریت بحران شد و نهایتا قانون مدیریت بحران در سال ۱۳87 تعیین شد و به صورت آزمایشی عمل کرد تا اینکه در سال ۱۳98 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و نمایندگان قانون مدیریت بحران را تصویب و برای اجرا به این سازمان ابلاغ کردند.

وی ادامه داد: پیشگیری، آمادگی و پاسخ و بازسازی و بازتوانی سه پایه اصلی فعالیت این سازمان هستند. از ۴۲ مورد سوانح طبیعی که در دنیا است، ۲۱ مورد آن در کشور ما رخ داده و یا رخ می‌دهد که مهمترین آن سیل، زلزله، آتش سوزی، رانش، فرونشست، خشکسالی، سرمازدگی، ریزگرد، گردباد، طوفان‌های موسمی و سونامی و … است اما عمده سوانح و بلایا زلزله و آتش‌سوزی و سیل است که به تازگی نیز کشور دچار سیل خطرناک شد.

دکتر نامی با اشاره به اینکه سیلی که هفته‌های گذشته کشور ما را دربرگرفت به نام «توده مونسون» بود که تکرار آن بین ۴5 تا 5۰ سال است، گفت: یعنی هر 5۰ سال به منطقه ما امکان ورود این توده است. یکی از خصوصیات مهم این توده اینست که در یک نقطه جغرافیایی، حجم عظیمی از آب را فرو می‌ریزد. چنانکه در این دوره شاهد بودیم مناطقی که اصلا رودی از آن عبور نمی‌کرد چون زرین دشت و…، این سیل‌ها رخ داده است.

وی ادامه داد: منطقه نی‌ریز فارس، منطقه‌ای است که حدود 7 کیلومتر وسعت دارد علی‌رغم اینکه بیشترین حجم آب و سیل به رود چشم عاشق ریخته بود اما در آنجا نیز متأسفانه تلفاتی داشتیم. علت آن نیز چهار روستا در ابتدای باغ‌شاد بود که چون رودخانه‌ای دارد و خوش‌ آب و هوا است، عزیزان از شهرهای اطراف چون استهبان، داراب و نیریز و … برای تفرج به این منطقه آمده‌اند. سرعت این سیل علی‌رغم اطلاع‌‌رسانی موجب شد تا افراد نتوانند بلافاصله از محل خارج شوند و شاید اگر روز جمعه این سیل رخ نمی‌داد، این تلفات رخ نمی‌داد.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور ادامه داد: سیل می‌تواند در دهه‌ها و سال‌ها و ماه‌های آینده نیز آسیب‌رسان باشد اما باید به چند نکته توجه کنیم. اینکه در مسیرهای رودخانه، خانه‌سازی نشود. پس یکی از موارد پیشگیری اینست که در آینده دقت در ساخت و سازها و مکان‌های جغرافیایی شود که خودمان را در مسیر آب قرار ندهیم چراکه آب مسیر خود را طی می‌کند و ما نباید خود را در مسیر آب قرار دهیم.

نامی با اشاره به پیامک‌های ارسال شده به شهروندان و حضور میدانی مسئولان و درخواست از مردم برای تخلیه مکان‌ها و برخی از مسیرها، بیان کرد: باید در این زمان‌ها که هشدار به اندازه کافی داده می‌شود و بازدید می‌شود و مسئولان خواهش می‌کنند که منطقه را ترک کنید و به مناطق امن هدایت می‌کنند، توجه‌های لازم انجام شود.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با تأکید بر اینکه در این دوره مدیریت خوبی در پیشگیری انجام شد که اگر انجام نمی‌شد، تلافات زیادی را شاهد می‌بودیم، افزود: این تعداد تلفات را نیز نباید شاهد می‌بودیم که علت آن نیز به دلیل بی‌توجهی به هشدارها بود. انشاءالله بتوانیم هرچه زودتر به میزان 9۳ میلیون هکتار بحث آبخیزداری در بالادست و آبخوان‌داری در بخش میانه و زدن چاه‌ها برای انتقال آب بیشتر به سفره‌های زیرزمین در بخش‌های پایین‌دست، برسیم. بحث آبخیزداری یکی از موارد مهم و مورد توجه حفظ خاک است. بیشتر زمین‌شناسان عقیده دارند، کشور ما 6۲ درصد سنگ و ۳8 درصد خاک است و جایگزین شدن یک سانتی متر مربع خاک، نیاز به 8۰۰ سال زمان دارد بنابراین بحث آبخیزداری مهم است.

وی با اشاره به اینکه با روش مدیریت جهادی و بکارگیری همه نیروهای فعال چون قرارگاه‌های سازندگی سپاه و گروه‌های جهاد سازندگی ظرف ۱ تا۲ سال می‌توان به این 9۳ میلیون هکتار رسید، افزود: طی این طرح استانی چون چهارمحال و بختیاری به صورت پایلوت انتخاب می‌شود تا این امر در سایر استان‌ها نیز برای جلوگیری از سیل انجام شود.

نامی با اشاره به بحث زلزله، بیان کرد: ظرف ۲۲۰ سال گذشته در کشور، حدود 7 و یا 8 زلزله بالای 7 ریشتر رخ داه است، اگر ما مصالح ساختمانی و سازه‌های خودمان را به گونه‌ای تدارک ببینیم که تا هشت ریشتر در مقابل زلزله مقاومت داشته باشد، آن هنگام زلزله بلا نیست بلکه پدیده است. چرا که این روند علمی که امروزه در میان نخبگان جمهوری اسلامی ایران در حال انجام است، بتوانیم انرژی قوی که گسل‌ها آزاد می‌کنند در اختیار بشر قرار دهیم و از آن به صورت مفید استفاده کنیم.

وی ادامه داد: سازه‌های گذشته نشان می‌دهد در صورت دقت در ساخت و ساز‌ها، خطرهای جدی متوجه مردم آن منطقه نشده است.

نامی در پایان از همکاری نهادها و مردم در هنگام سوانح و بلایایی مختلف تشکر و قدردانی کرد.