همه ما در دوران دبستان در کتاب علوم تجربی با کاربرد الکتروموتور و تبدیل نیروی برق به نیروی مکانیکی آشنا شده‌ایم و می‌دانیم که در تمامی بخش‌های زندگی ما، تقریبا در هر بخشی که به وسیله برق حرکتی ایجاد می‌شود، الکتروموتورها حضور دارند و زندگی ما را دگرگون کرده‌اند.
الکتروموتور به وسیله وارد کردن جریان برق به بخش سیم پیچ موتور یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند که باعث چرخش می‌شود.
الکتروموتور انواع مختلفی دارند که هم با برق مستقیم DC و هم به وسیله جریان برق متناوب AC کار می‌کنند و محدودیتی در آن وجود ندارد.
انواع الکتروموتورها
همانطور که انتظار می‌رود، الکتروموتورها انواع بسیار مختلفی دارند که حتی شاید قابل شمردن نباشند. بسیاری از مهندسان معتقدند که الکتروموتورها آنقدر گسترده و پخش شده‌اند که دیگر انواع خاصی ندارند و هرکس بصورت شخصی‌سازی شده یک الکتروموتور مناسب کار خود را خرید یا تولید می‌کند. اما می‌توانیم براساس برخی کاربرد‌ها و ویژگی‌ها به یک دسته‌بندی کلی و اجمالی برسیم.
انواع الکتروموتورهایی که با جریان برق مستقیم کار می‌کنند شامل موارد زیر می‌باشند:
- موتور خود تحریک
- موتور مپوند
- موتور موازی
- موتور سری
- موتور مغناطیس دائم
همچننی انواع الکتروموتورهایی که با جریان برق متناوب کار می‌کنند شامل موارد زیر می‌گردند:
- موتور القایی
- موتور سنکرون
همچنین بعضی از موتورها به شیوه‌های متفاوتی برای اهداف خاصی تولید شده‌اند که جزء هیچکدام از این دو گروه قرار نمی‌گیرند و بصورت مستقل در مواقع خاصی مورد نیاز واقع می‌شوند:
- موتور اونیورسال
- موتور رلوکتانسی
- موتور هیسترزیستی
- موتور جریان برق مستقیم بدون جاروبک
- موتور پله‌ای
توجه داشته باشید که بصورت کلی، الکتروموتورها از نظر سایز و قدرتی که می‌توانند تولید کنند دسته بندی می‌شوند و این‌ها مهم‌ترین مولفه‌هایی هستند که در خرید الکتروموتور لازم است به آنها توجه کنید.
کاربردهای مختلف الکتروموتورها
الکتروموتورها قبل از اینکه وارد زندگی روزمره ما شوند، بیشترین کاربرد خود را در صنعت و تولید نشان می‌دهند و بعد وارد زندگی ما می‌شوند. در واقع، وسایلی که در زندگی از آنها استفاده می‌کنیم و باعث آسانی زندگی ما شده‌اند، همگی در صنعت به وسیله دستگاه‌هایی ساخته شده‌اند که همگی دارای الکتروموتور هستند. پس الکتروموتورها به گونه‌ای زیربنای زندگی مدرن تلقی می‌شوند. همچنین الکتروموتورها بیشترین کاربرد خود را در صنعت نشان می‌دهند. در صنعت بیشترین استفاده متعلق به الکتروموتورهایی با سایز کوچک تر و البته قدرت بیشتر می‌باشد و سپس الکتروموتورهای پرقدرت و غنول پیکر برای اهدافی همچون کشتی سازی و دستگاه‌هایی که بیشتر از 100 مگاوات کار می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بهتر است که برای اینکه بیشتر متوجه موارد استفاده و کاربردهای مختلف الکتروموتورها شویم، آنها را بطور کلی و اجمالی دسته بندی کنیم:
- فن و پروانه‌های صنعتی
- پمپ، دیناب و دمنده
- کاربردهای خانگی
- ماشین آلات
- تجهیزات انرژی و سوخت
- دیسک‌ها و درایورهای ذخیره سازی
الکتروموتورها و امکان احیاء انرژی
جالب است بدانید که کاربرد الکتروموتورها تنها به تبدیل برق به نیروی مکانیکی خلاصه نمی‌شود و سال‌ها بعد از کشف الکتروموتور، کاربرد دیگری از آن کشف شد که به آن احیاء در الکتروموتور گفته می‌شود. درواقع همانطور که الکتروموتور قادر است نیروی برق را تبدیل به نیروی حرکتی یا مکانیکی کند، قادر است نیروی حرکتی را نیز تبدیل به نیروی مکانیکی نماید. در واقع این مورد اصل و زیربنای تمامی استفاده‌های بشر از انرژی نو برای تولید برق می‌باشد. در واقع روش احیاء همان معکوس شده روش تولید نیروی حرکتی به وسیله برق توسط الکتروموتور می‌باشد.
امروزه روش احیاء در الکتروموتورها بطور گسترده‌ای زندگی بشر را متحول کرده است که می‌توانیم در مواردی دسته بندی شده به آنها بپردازیم:
- توربین‌های بادی: باد الکتروموتورهای بکار رفته در توربین‌ها را به حرکت در می‌آورد و تولید برق مستقیم می‌کند.
- توربین‌های آبی: تولید برق با نیروی فشار آب در مواردی همچون سدها
- تولید برق با بخار: توربین‌ها توسط حرارت و بخار ایجاد شده به حرکت در می‌آیند و تولید برق می‌کنند.
- انرژی هسته‌ای: دانشمندان به وسیله انرژی تولید شده حاصل از شکافت هسته‌ای تولید برق می‌کنند که همان روش احیاء با پیچیدگی‌های بیشتری بکار گرفته می‌شود. نیروگاه‌های هسته‌ای مانند نیروگاه هسته‌ای بوشهر در کشور ما به همین وسیله به انرژی برق کشور کمک رسانی می‌کنند.
- تامین برق ماشین: روش احیاء در ماشین سازی کاربرد گسترده‌ای دارد بصورتی که ماشین به وسیله نیروی حرکت موتور مجددا جریان برق را تولید می‌کند تا باتری ماشین دوباره شارژ شود.
