خرید آثار هنری، مهمترین عامل حیات تولید آثار هنرمندان
خانواده سه نفره هنرمند، جمعی کوچک که آثاری بزرگ خلق می‌کنند، با هنر عجین شده‌اند و از مشتی خاک اعجازهای هنری می‌آفرینند، خلاصه اینکه آنها خاک را با هنر کیمیا می‌کنند. اما این همت، نیاز به حمایت برای ایجاد زمینه فروش بیشتر به منظور تداوم حیات این هنر دیرینه دارد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین استان سمنان علی شعبانی پدر خانواده است، چهره شناخته شده تولید سفال و سرامیک در بین هنرمندان صنایع دستی استان سمنان، مرجان سادات شریعت پناهی همسر شعبانی، به تمام معنا هنرمند، مادر خانواده است و سخت کوش و مشوق همگی و زهرا شعبانی دارنده مقام نخست سفال و سرامیک دانش آموزی استان سمنان، دختر خانواده است که با پدر و مادرش همکاری بیشتری می‌کند.
شعبانی علاوه بر آثار منحصر به فرد و زیبایی که خلق می‌کند، یک کارآفرین نمونه نیز هست و توانسته برای 85 نفر از طریق انجام کار هنری شامل نقاشی روی سفال اشتغالزایی کند.
او حین مصاحبه، از نحوه نقاشی روی سفالها که به طور کامل دستی و بدون به کارگیری قالب است، گفت و دیدیم که چقدر سخت است، اگر بخواهی تمام این کارها، قرینه سازی‌ها، چشم نواز ساختن نقش ها و … را تنها با یک چشم انجام دهی.
موضوع داشتن بینایی تنها از یک چشم، برای شعبانی محدودیت ایجاد نکرده و روز به روز بر غنا و زیبایی کارهایش افزوده می‌شود.
نکته جالب در مورد این هنرمند این است که به تنهایی حاضر به مصاحبه با ما نمی‌شد، زمان را طوری تنظیم کرد که حتما همسرش به عنوان اصلی‌ترین همکار و حامی اش در مصاحبه حضور داشته باشد.
گفت و گویی که در ادامه می‌خوانید گپ و گفتی است صمیمانه در فضای کارگاه این زوج هنرمند استان سمنان.
***آقای شعبانی، تا جایی که من اطلاع دارم مرحوم پدر شما شادروان فضل الله شعبانی یکی از مطرح‌ترین اساتید سفال و سرامیک در کشور و استان سمنان بودند، می‌خواستم یادی از مرحوم پدرتان کنیم و کمی از ایشان نیز بگویید.
پدر من در سال 1352 از تهران به سمنان آمدند، البته پدر و مادرم سمنانی هستند، اما مدتی در تهران سکونت داشتند و جالب است بدانید اولین کارگاه سرامیک را پدرم افتتاح کردند.
***در استان، یا شهر سمنان؟
در استان. 26 سال پیش کسی در استان سرامیک کار نمی‌کرد و مرحوم پدرم اولین کارگاه سرامیک را به عنوان سرامیک ریخته‌گری افتتاح کردند. به خاطر دارم ابتدا از ساخت قطعات لوستر شروع کردند و کارشان به حدی مطرح شد که به عنوان پدر سرامیک ایران و واحد تولیدی نمونه سال معرفی شدند. به جرات می توانم بگویم تمام افرادی که در سمنان در زمینه سرامیک کار می‌کنند، نزد پدرم آموزش دیده اند. یکی از ویژگی های بارز پدرم نیز این بود که در کارگاهش به روی همه و همیشه باز بود. خلاصه اینکه مرحوم پدرم، پدر سفال و سرامیک ایران و استاد بنده و همه افرادی بودند که حالا برای خود اساتیدی هستند و توانستند شاگردانی را تعلیم دهند و ثمرات آن را در حال حاضر با توجه به کارگاه های به وجود آمده می‌توانیم به وضوح ببینیم.
*** کمی از خودتان بگوئید، از چه زمانی وارد کار هنری شدید؟
از کودکی همراه با برادرم نزد پدرم آموزش دیدم، برای تکمیل اطلاعات در این زمینه به دانشگاه میبد یزد رفتم و تلاش می‌کنم ادامه دهنده راه پدر باشم.
*** این کارگاه متعلق به خود شماست یا پدرتان؟
در حال حاضر متعلق به اینجانب می باشد.
***تا کنون موفق به کسب چه عناوینی شده اید؟
در نمایشگاه‌های زیادی شرکت کرده ایم و در اکثر نمایشگاهها در گرگان، شیراز، تهران و … موفق به دریافت لوح تقدیر شده ایم، به عنوان کارآفرین نمونه بهزیستی نیز معرفی شده ام و اولین کسی هستم که سرامیک را به خانه آورده ام و از این هنر برای حمایت از زنان سرپرست خانوار استفاده کردم.
***لطفا بیشتر توضیح دهید.
در اطراف خودم همواره زنان سرپرست خانواری را می‌دیدم که به سختی روزگار می‌گذرانند و نیاز به حمایت دارند، تصمیم گرفتم برای حمایت از این افراد و ترویج این هنر، کار هنری را وارد خانه‌های این زنان کنم.
***هنرجویان چه کارهایی انجام می دهند؟
هنرجویان در بخش رنگ گذاری بر روی سفال آموزش دیده و در این قسمت از کار مشغول به کار می‌باشند.
***چند هنرجو دارید؟
با کمک همسرم خانم مرجان سادات شریعت پناهی و دخترم خانم دکتر زهرا شعبانی توانستیم هنرجویانی را پرورش دهیم که تمامی آنها در حال حاضر مشغول به کار و تعداد آنها نیز حدود 85 نفر می باشند.
***از سختی کارتان بگوئید.
اگرچه کار برای من سخت است و از یک دید متمرکز شدن، باعث ایجاد سردردهای زیادی برایم می شود، اما عمق کار شیرین است به خصوص اینکه با خانواده ام کار می‌کنم. در رشته های صنایع دستی به خصوص سفال و سرامیک سختی‌های بسیاری است. از جمله تامین مواد اولیه با توجه به نوسانات بازار و شرایط تولید. اما نکته اصلی اینجاست که هر چه خرید از ما بیشتر شود، تولید افزایش می یابد و علاوه بر چرخ زندگی من، چرخ زندگی خانواده های تحت پوشش نیز می گردد. در مجموع در استان سمنان و به خصوص در سمنان، هنرمندان زیادی هستند که در زمینه سفال فعالیت دارند و سفال سمنان دست کمی از لالجین همدان ندارد و تنوع کار در سمنان بالاتر است، اما این هنرمندان نیاز به معرفی و حمایت دارند.
***برنامه کاری جدید شما چیست؟
گسترش کار خود، به روز رسانی و ابداع محصولات جدید، ورود به بازارهای خارجی و صادرات تولیدات. در مجموع سعی دارم بتوانم ماهانه یک کار جدید و حرکت ابداعی ارائه کنم.
***آیا نمایشگاه یا فروشگاهی برای نمایش و عرضه آثار و محصولات خود داشته اید؟
کارگاه ما محلی هم برای نمایشگاه و هم فروشگاه است. زیرا این باور را داریم افرادی که برای خرید یا بازدید می‌آیند، هرچند کم هم شده باید با این رشته آشنا شوند و این بسیار عالی است. زیرا وقتی که روند کار را ملاحظه می‌کنند احساس بیشتری به این هنر و صنعت پیدا می کنند.
***چالش‌هایی که بر سر راه هنرمندان در این رشته وجود دارد، چیست؟
مشکلات زیادی بر سر راه هنرمندان عزیز ما است. نداشتن بازار فروش خوب، نبود صادرات، شرکت نکردن در نمایشگاهها، تامین مواد اولیه و …
***آیا راه حلی برای مشکلاتی که گفتید دارید؟
دولت با حمایت‌های خود می‌تواند این مشکلات را از سر راه هنرمندان بردارد. سوال من این است آیا با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت می‌توان به تولید و فروش کمک کرد یا با تأسیس نمایشگاه‌های رایگان و بازارهای صنایع دستی؟ آیا دولت بابت وامی که پرداخت می‌نماید، نباید بازپرداخت انجام شود؟. تا زمانی که فروش نباشد چگونه می توان اقساط را پرداخت کرد؟ دولت می‌تواند با تأسیس بازارهای صنایع دستی و حمایت از خرید و ایجاد نمایشگاه های رایگان به فروش محصولات کمک کند نه با پرداخت تسهیلات که هنرمندان را گرفتار تر می کند.تا زمانی که فروش نباشد، پولی هم نیست. تا زمانی که پول نباشد کار هم نیست. پس بهتر است منطقی فکر کنیم و بیراهه نرویم. ما برای خودمان چه کردیم؟ فروش صنایع دستی می‌تواند جایگزین فروش نفت باشد. چرا حمایت نکردیم؟تا هنرمند حرف زد، گفتند بیایید وام بگیرید. آیا فکر نمی‌کنید بیشتر گرفتار می شود؟ نمایشگاه ها و فروش خارجی را از دست دادیم. دنبال چه هستیم؟ خیلی از هنرمندان ما دیگر کنار رفتند. حتی یادی از ایشان نمی‌کنند. صنایع دستی کشور ما شد کارگاه های کوچک و کوچک و کوچکتر تا از بین بروند.
***با توجه به این که سفال همواره همپای آدمی از دوران نخست بوده، آیا هنر سفالگری نیز توانسته همانند سایر اشیای مصرفی مدرن جایگاه مناسبی را در زندگی بشر داشته باشد؟
با توجه به ورود محصولات متنوع خارجی و سیاست های غلط، به عقیده من نه. ولی از چند سال گذشته با توجه به رویکرد جدید هموطنان عزیز ما خیلی بهتر شده است.
***چرا جایگاه سفال استان در کشور علی رغم اینکه دارای پیشینه تاریخی بوده امروز ضعیف است؟
در جواب سوال شما باید به این نکته اشاره کنیم که ارائه و شناساندن یک هنر و فرهنگ در جوامع مختلف، چه در داخل ایران و چه در خارج از کشور مربوط به مسئولان و مدیران محترم ما می‌شود که چه بگوئیم که نگوئیم بهتر است.
***از دیدگاه شما آیا وضعیت عرضه محصولات صنایع دستی استان در نمایشگاه‌های کشوری مطلوب است؟
من به عنوان یک هنرمند و صنعتگر سفال و سرامیک با بیش از نیم قرن تجربه و پشتوانه کاری می‌گویم وضعیت نمایشگاه های ما مطلوب نیست. آیا یک هنرمند باید امکاناتی را داشته باشد تا بتواند محصولات خود را در نمایشگاه عرضه نماید. با شرایط به وجود آمده اصلاً مناسب نیست.
*** شما علت ضعیف بودن فروشگاه های صنایع دستی در برخی از استانها را چه می دانید؟
این سئوال را از بنده نباید بپرسید. از مسئولان محترم بپرسید که چقدر یک هنرمند و صنعتگر آن شهر برای آنها ارزش دارد؟ آیا بستر مناسبی را فراهم نموده اند؟ که صد البته فقط حرف و سمینار و کنفرانس و همایش.
***ارزیابی شما از عملکرد سازمان‌های مردم‌نهاد مرتبط با حوزه صنایع دستی استان چیست؟
هنوز چیزی مشاهده نکردم که بتوانم نظر دهم.
***سفال ایران در سایر کشورها چه جایگاهی دارد؟
به عقیده بنده با توجه به آنکه هنر و صنایع دستی ایران از دیر باز زبانزد خاص و عام مردم دنیا بوده و مفاخری هم دارد و داشته است، بسیار جایگاه مناسب و خوبی دارد و باید سعی و تلاش نماییم که این جایگاه خوب را حفظ کنیم.
***ورک‌شاپ‌های سفال و سرامیک تا چه حد می‌توانند در روند توسعه و تولید انبوه این هنر سنتی موثر باشد؟
هر چه کار و تولید در معرض چشم مردم باشد انسان ها بیشتر می توانند با این هنر و حتی هنرهای دیگر ارتباط برقرار کنند و این کار بسیار عالی است.
***آیا وجود کد جهانی و کد رهگیری برای کالاهای سنتی خصوصا در رشته سفال و سرامیک ضرورتی دارد؟
بله حتماً. با توجه به اصالت و ارزش کار سفال و سرامیک، با این کار حتماً ارزش و کار ما هنرمندان و صنعتگران مثبت و دارای ارزش می شود.
***شکل‌گیری یک اثر هنری چه رابطه‌ای با روحیه فرد سفالگر دارد؟
آنچه از یک هنرمند خلق می‌شود حاصل دسترنج دست‌های او و افکار و روحیات ایشان است. وقتی یک اثر هنری خلق می شود تمام احساس یک هنرمند در آن نهفته است. احساسی که با تمام وجود خود در آن می دمد و این تمام اوج هنر است.
***نظر شما در خصوص روزنامه پیام استان چیست و چگونه می تواند سهمی در حمایت هنرمندان صنایع دستی و رفع مشکلات آنان داشته باشد؟
با سپاس و تشکر از روزنامه پیام استان، این نشریه با سابقه طولانی و تعداد زیاد مخاطبین و ورود به حوزه فعالیت‌های مجازی، همانطور که از گذشته حامی هنرمندان صنایع دستی بوده، می تواند برای شناساندن آنها قدم موثری بردارد.
***آیا سخنی به عنوان حرف آخر دارید؟
هنر عشق می خواهد و عشق سختی دارد. هنرمند عاشق است و تمام سختی ها را با جان و دل خود می خرد. آنچه از خود به یادگار می‌گذارد عشق است که در تمام دوران از آن یاد می‌کنند. بیاییم همه با هم کمک کنیم تا یادگاری از خود به جا گذاریم.
و اما مرجان سادات شریعت‌پناهی، همسر آقای شعبانی می‌گوید: از زمانی که عروس این خانواده شدم، مفهوم مشارکت را به‌طور جدی یاد گرفتم؛ بسم‌الله کار را همه با هم گفتیم و خوشحالم که رابطه همکاری در این کارگاه، صمیمیت بین اعضای خانواده را دوچندان کرده است.
*** خانم شریعت پناهی، شما کار هنری را از چه زمانی آغاز کردید؟
از کودکی به انجام امور هنری علاقمند بودم و پس از آشنایی با آقای شعبانی و حضور در کارگاه پدر ایشان، به آنچه می‌خواستم رسیدم. ما از سال 1368 با هم آشنا شدیم و کار را نزد پدر ایشان شروع کردیم و نه تنها در زمینه سفال که در زمینه اخلاقی و معنوی پدر مرحوم آقای شعبانی استاد من شدند. پس از فوت پدر، آقای شعبانی دوست نداشتند به کار ادامه دهند و من مشوق ایشان شدم و با در اختیار گرفتن کارگاه جدید، تولید کارهای جدید را شروع کردیم.
***الان از شرایط راضی هستید؟
خدا را شکر، خوشبختانه در حال پیشرفت هستیم. با توجه به آنکه یک خانم هستم، با تمام مشکلات و سختی هایی که برای اینجانب بوده،توانستم ۸۵ نفر را به یاری خداوند و کمک همسرم و دخترم خانم دکتر زهرا شعبانی آموزش داده و مشغول به کار نمایم، راضی هستم.
***چه صحبتی با مسوولان دارید؟
از مسوولان می‌خواهم قدر صنایع دستی ایران و کشور را بدانند. هنرمندان نیاز به معرفی بیشتری دارند و خرید بیشتر، زمینه‌ساز تولید بیشتر آثار هنری هنرمندان و ادامه چرخه حیات تولید آثار هنری در جامعه است. از استاندار و معاونین محترم خواهشمندم که با بازدید از کارگاه کار ماه و ببینند.
بوی دل‌نشین خاک و ذوق موروثی، «دکتر زهرا شعبانی» دختر خانواده که دارای دکتری حرفه ای دامپزشکی است را هم به سمت این کار جذب کرده و توانسته یک شریک موفق در کنار پدرش باشد.
وقتی با او به گفت‌وگو نشستم خود را به‌عنوان نوه «پدر سفال و سرامیک ایران» معرفی کرد و گفت: من از کودکی در کنار پدربزرگ عزیزم مرحوم حاج فضل الله شعبانی پدر سفال و سرامیک و پیشکسوت این هنر و پدر و مادر خود این هنر را فرا گرفته و به طور جدی از ۱۸ سالگی وارد عرصه کار شدم و در کنار رشته تحصیلی خود ( دکتری حرفه‌ای دامپزشکی) این هنر موروثی را ادامه دادم.
وی گفت: با توجه به اعمال تحریم های ظالمانه و ناعادلانه برای کشور ما و در جهت خودکفایی و استفاده از دانش و محصولات بومی توانستم تحقیقات پدربزرگم را که برای تولید روغن طراحی سفال بود، تکمیل کنم و با استفاده از ضد یخ محصول استان و چند ماده شیمیایی دیگر، روغنی را ابداع کردم که مقاومت بیشتری در کوره و شست‌وشو دارد و علاوه بر این دارای کیفیت بسیار مطلوب‌تری برابر روغن‌های وارداتی که از آلمان به کشور می‌رسد، است.
*** آیا به ثبت رسیده و وارد بازار شده است؟
با توجه به آنکه این ابداع در اختراعات دانشگاه آزاد به ثبت رسیده، فعلاً برای تولید محصولات خود استفاده می کنیم.
***ایا با ابداع این روغن، حمایت خاصی برای تولید انبوه از جنابعالی شده است؟
این ابداع منحصراً در اختیار تولید محصولات اینجانب می باشد و تقاضای تولید به صورت انبوه به نهاد یا سازمان و ارگانی داده نشده است و مخصوص برند محصولات بنده می باشد.
*** از مشکلات خودتان در این رشته بگویید.
در صنعت و هنر سفال مشکلات زیادی از جمله خرید مواد اولیه با نوسانات شدید قیمت، نبود دسترسی آسان به صادرات وجود دارد و نتوانستیم خود را در عرصه جهانی نشان دهیم.
***برنامه شما برای ادامه در این رشته و توسعه کاری خودتان؟
با توجه به نیم قرن پشتوانه کاری و همت و تلاش خود سعی بر این دارم هرچه بیشتر و بهتر این هنر را گسترش داده و نیروی بیشتر جذب نمایم و به مردم و هموطنان خود یاد دهم که با حمایت از محصولات ایرانی مخصوصا صنایع دستی می‌توانیم گره گشای مشکلات هم باشیم.
***چه سخنی با مسئولان دارید؟
با توجه به سعی و تلاش اینجانب در این رشته و اشتغال زایی ۸۵ نفر (اشتغال خانگی) که خود نشان داده که باری از دوش دولت برداشته شده، از تمامی مسئولان به خصوص استاندار و معاونین محترم خواهشمندم نگاهی هر چند کوچک به مجموعه بنده حتی در قالب بازدید بیندازند که بنده به عنوان فرزند ایران زمین و با استعانت از پیامبر(ص) و توصیه ها و سفارش امامان و فرموده مقام معظم رهبری در مورد اقتصاد مقاومتی، خود قضاوت نمایند که یک جوان چگونه توانست با کمک پدر و مادر و تجربیات پدربزرگ این کار را گسترش داده و همچنین از تحصیل خود دور نمانده و دارای دکتری حرفه‌ای دامپزشکی شوم و میراث چند هزار ساله را هم شکوفا نمایم.
46
