آمریکای لاتین در سال گذشته، شاهد مداخله آمریکا در امور داخلی بسیاری از کشورهای منطقه بوده است، هر چند این مداخله‌ها متفاوت از دهه ۱۹۷۰ میلادی و بیشتر به شکل مداخله قضایی، اتهام‌های فساد مالی و مداخله در فعالیت تجاری کشورهای ثالث بوده است؛ چنان که پاراگوئه، گواتمالا، آرژانتین و پاناما تجربه کردند و سفرای آمریکا در این کشورها به مداخله در سیاست داخلی این کشورها متهم شدند.
«فدریکو وییانوئِوا» (Federico Villanueva) تحلیلگر اروگوئه‌ای در گفت‌وگو با اسپوتنیک موندو یادآور شد: آمریکای لاتین در طول قرن بیستم، «بارها به اشکال مختلف»، دخالت‌های آمریکا را متحمل شد و اکنون واشنگتن، کودتاها را به اجرای تاکتیک‌های ظریف‌تر از طریق دیپلمات‌ها، سازمان‌های نظامی و اقتصادی تغییر شکل داده است.
این کارشناس روابط بین‌الملل از دانشگاه اروگوئه و تحلیلگر دانشگاه ملی لاپلاتا آرژانتین خاطر نشان کرد: تاریخ مداخله آمریکا در آمریکای لاتین، «فروپاشی نهادی، آمارها از کشته شده‌ها و مفقودشدگان و حمله مداوم به دموکراسی را شامل می‌شود که آن‌ها (آمریکایی‌ها) همیشه مدعی دفاع از آن می‌شدند».
وی در بیان میزان نفوذ آمریکا در جوامع آمریکای لاتین گفت: به جز برخی موارد نادر و استثنایی، ما همواره تحت سیطره هژمون آمریکا بوده‌ایم. تاریخ ما به عنوان ملت‌های جوان تا حد زیادی بر اساس آموزه‌های آمریکا شکل گرفته است.
آمریکا از سال ۱۸۲۳ میلادی، زمانی که حدود ۵۰ سال از عمر این کشور می‌گذشت (از استقلال آمریکا در سال ۱۷۷۶)، اعمال دکترین مونرو که به موجب آن، سراسر قلمرو آمریکای لاتین، منطقه انحصاری نفوذ ایالات متحده شناخته می‌شد را آغاز کرد.
شکل جدیدی از مداخله
در حال حاضر، روش‌های مداخله آمریکا در کشورهای مستقل آمریکای لاتین تغییر کرده است. تا چند دهه پیش، آمریکا با کودتاهایی که توسط نیروهای مسلح انجام می‌شد و از حمایت نخبگان اقتصادی برخوردار بود، سیاست‌های مداخله‌جویانه خود را پیش می‌برد. به گفته ویانوئِوا، «موضوع نقش نخبگان در مداخله ها، تغییر نکرده اما شکل آن‌ها تغییر کرده است. اکنون به جای توسل به ارتش، از قدرت‌های قضایی فاسد، انتشار اخبار جعلی و دروغ استفاده می‌کنند».
وی با لحنی تمسخرآمیز گفت: آنچه مرا شگفت‌زده می‌کند این است که آن‌ها به طرز وحشیانه‌ای راستگو شده‌اند؛ اکنون بی هیچ تظاهر، به ما در مورد برنامه‌هایشان می‌گویند، این در حالی است که معمولا ۳۰ سال طول می‌کشید تا پرونده‌های محرمانه‌شان را از طبقه‌بندی خارج کنند و ما از اقداماتی که در خارج از مرزهای آمریکا به نام دموکراسی اما به کام منافعشان مرتکب شده بودند، آگاه شویم.
«جان بولتون» مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی‌ان‌ان اذعان کرد: به عنوان فردی که به طراحی کودتاها، نه در کشورمان بلکه در نقاط دیگر، کمک کرده باید بگویم که این اقدام کار زیادی می‌برد.
دولت «جو بایدن» با گذشت حدود دو ماه از تصدی منصب ریاست‌جمهوری آمریکا، سند رهنمود استراتژیک موقت امنیت ملی (Interim National Security Strategic Guidance) را منتشر کرد. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه این کشور همزمان با انتشار این سند اعتراف کرد که کودتاها و مداخله‌های نظامی، راهبردهایی شکست خورده هستند. بلینکن اعلام کرد: ما دموکراسی را از طریق مداخله های نظامی پرهزینه یا با تلاش برای سرنگونی رژیم‌های استبدادی با زور ترویج نخواهیم کرد. ما این تاکتیک‌ها را در گذشته امتحان کرده‌ایم. هر چقدر هم که نیت خوبی داشته باشند، کار نکرده اند. اعتماد مردم آمریکا را از دست داده‌اند. ما کارها را متفاوت انجام خواهیم داد.
به گفته این کارشناس آمریکای لاتین، «جنبه خنده‌دار این وضعیت این است که اکنون «جو بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به «مداخله احتمالی قدرت‌های خارجی در روند انتخابات میان‌دوره‌ای» که ایالات متحده در دو ماه آتی پیش رو دارد، لزوم هوشیاری را گوشزد کرده است.
ویانوئِوا گفت: با شنیدن این اظهارنظر جو بایدن این عبارت به ذهنم خطور کرد که «دزد بر اساس وضعیت خود قضاوت می‌کند». (مشابه ضرب‌المثل «کافر همه را به کیش خود پندارد» در زبان فارسی)
سفارت‌ها به عنوان یک بازیگر سیاسی
یکی از آخرین نمونه‌های مداخله آمریکا در سیاست داخلی یک کشور آمریکای لاتین در ماه اوت در پاراگوئه رخ داد، زمانی که سفارت آمریکا در آسونسیون (پایتخت پاراگوئه) تحریم‌هایی را علیه «هوگو ولاسکز»، معاون رئیس‌جمهوری این کشور به اتهام فساد اعمال کرد.
ویانوئوا خاطرنشان کرد که این سناریو «تغییرات زیادی در سیستم سیاسی پاراگوئه» ایجاد کرد تا جایی که ولاسکز مجبور شد از نامزدی ریاست جمهوری خود در سال ۲۰۲۳ صرف نظر کند. این مسئله همچنین به اتهام‌های متقابل در حزب حاکم «کلورادو» منجر شد و باعث شد تا سنای این کشور، اعلامیه‌ای در «یادآوری» به «مارک اوستفیلد» سفیر آمریکا در پاراگوئه و دولت ایالات متحده مبنی بر اینکه «پاراگوئه یک جمهوری مستقل و دارای حاکمیت است»، تصویب کرده و خواستار «احترام» از سوی واشنگتن شود.
این در حالی است که آمریکا در واکنش به این درخواست، به وزارت امور خارجه پاراگوئه اعلام کرد که به اقدام علیه کسانی که از قدرت برای منافع شخصی استفاده می‌کنند، ادامه خواهد داد.
اصطلاح «فهرست انجل» (Lista Engel) به مکانیسمی مربوط می‌شود که آمریکا در کشورهای آمریکای مرکزی با قرار دادن اسامی مقام‌های متهم به فساد یا تضعیف دموکراسی علیه این کشورها استفاده می‌کند. این فهرست شامل افرادی است که طبق گفته‌های آمریکا، در السالوادور، گواتمالا و هندوراس، کشورهایی که به اصطلاح مثلث شمالی آمریکای مرکزی را تشکیل می‌دهند و دولت جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا به ویژه برای جلوگیری از مهاجرت‌های غیر قانونی بر آن‌ها تمرکز کرده است، به فساد یا تضعیف دموکراسی متهم هستند.
این کارشناس اروگوئه ای همچنین به نقش «مارک آر استنلی» سفیر آمریکا در آرژانتین در تلاش برای تأثیرگذاری بر روند تعیین نامزدها برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۳ اشاره کرد.
به عقیده این تحلیلگر، این نوع اقدامات آمریکا نشان می‌دهد که «آن‌ها به یک اصل اساسی حقوق بین الملل عمومی که تعیین سرنوشت آزادانه مردم و اصل عدم مداخله در امور سایر کشورها است، احترام نمی‌گذارند».
«یو. اس. اید» ابزاری که در ونزوئلا و بولیوی شکست خورد
ویانوئوا یکی دیگر از راهبردهایی که آمریکا برای اعمال نفوذ خود در کشورهای آمریکای لاتین به کار می‌بندد را سازمان موسوم به «آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده» (USAID) دانست؛ سازمانی که هدف آن اداره کمک‌های بشردوستانه و اقتصادی در خارج از این کشور است.
بسیاری از اقدامات این سازمان موید این است که هدف پنهان واشنگتن از ارائه پیشنهادهای کمک به ظاهر «بشر دوستانه» به کشورها، حمایت از دستگاه‌های اطلاعاتی خود از طریق گسترش دامنه نفوذ آن‌ها است. اکثر کشورهای آمریکای جنوبی بر این قائلند که این سازمان سعی در تضعیف دولت رهبران مخالف آمریکا و جایگزین کردن دست‌نشانده‌های خود دارد.
کمک بشردوستانه ادعایی در مرز بین کلمبیا و ونزوئلا در سال ۲۰۱۹، به عنوان یک عملیات سیاسی در تلاش برای برکناری «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا در چارچوب حمایت واشنگتن از «خوان گوایدو» رهبر مخالفان عمل کرد.
«خورخه ارئاسا» وزیر امور خارجه وقت ونزوئلا در صفحه توئیتر خود نوشت: دولت بولیواری ونزوئلا همان زمان، در فوریه ۲۰۱۹ درباره نمایش دروغین کمک بشردوستانه آمریکا در شهر کلمبیایی هم مرز با ونزوئلا هشدار داده بود که امروز سازمان یواس‌اید خود اعتراف می‌کند که این برنامه بخشی از عملیات سیاسی برای تغییر دولت در ونزوئلا بوده است.
پس از آنکه آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا از کارزارهایی که علیه «اوو مورالس» رئیس‌جمهور دولت منتخب بولیوی در سال ۲۰۱۳ به راه افتاده بودند، حمایت کرد و از افشای نام کسانی که از کمک‌های مالی سازمان بهره‌مند شده بودند امتناع ورزید، بولیوی مجبور شد این سازمان را از کشور اخراج کند.
بازدیدهای مداوم نمایندگان نظامی
این تحلیلگر سیاسی، نمونه دیگری از مداخله آمریکا را بازدید مکرر نمایندگان نظامی این کشور از آمریکای لاتین دانست. «لورا ریچاردسون» رئیس فرماندهی جنوب ایالات متحده، سه بار بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ از کلمبیا بازدید کرد و در سال جاری نیز تاکنون، به آرژانتین، شیلی و اکوادور سفر کرده است.
ریچاردسون به صراحت از علاقه آمریکا به ذخایر لیتیوم کشورهای آمریکای جنوبی صحبت کرده است.
در همین حال، «کارلوس دل تورو» وزیر نیروی دریایی آمریکا در سفری به پاناما، «کار مشترک بر روی امنیت کانال پاناما و مقابله با مهاجرت غیرقانونی، ماهیگیری غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر» را از اهداف این سفر برشمرد. این در حالی است که به گفته این تحلیلگر اروگوئه‌ای، مداخله آمریکا در پاناما عمری به بلندای تاریخ این کشور دارد.
صندوق بین المللی پول، بازوی مداخله آمریکا
ویانوئوا با یادآوری مشارکت «مائوریسیو کلاور-کارونه» رئیس فعلی بانک توسعه بین آمریکایی (IDB) در اعطای وام تاریخی صندوق بین المللی پول (IMF) به آرژانتین در زمان ریاست جمهوری «مائوریسیو ماکری» (۲۰۱۵-۲۰۱۹)، تاکید کرد که دخالت آمریکا از طریق قدرت اقتصادی نیز مشهود است. اعتراض‌ها به سیاست‌های صندوق بین‌المللی پول در آرژانتین، بارها مردم این کشور را به خیابان‌ها کشانده است. آمریکا با نفوذ بالایی که در صندوق بین‌المللی پول دارد به راحتی می‌تواند سیاست‌های سلطه‌گرانه خود را از طریق این نهاد، علیه کشورهای دیگر اعمال کند.
مداخله کاخ سفید در انتصاب کلاور کارونه، مشاور امنیت ملی اسبق دولت آمریکا به عنوان نخستین ریاست این نهاد کلیدی «بانک توسعه بین آمریکایی» که تابعیت آمریکای لاتین را نداشته و پیش از این به واسطه موضع مخالف نسبت به کشورهای کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه شهرت داشته است، با موجی از اعتراض‌ها از سوی کشورهای مختلف روبرو شد. به این ترتیب تلاش آمریکا، نقض یک سنّت ۶ دهه‌ای در انتخاب ریاست آن بانک از بین نامزدهایی از آمریکای لاتین بود که پرسش‌های فراوانی از انگیزه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری وقت آمریکا برای به دست آوردن کنترل یک سازمان بین‌المللی و اجرای اهداف پشت پرده برای آمریکای لاتین را در ذهن به وجود آورد.
با گذشت کمتر از یک ماه از انتصاب کلاور کارونه به ریاست بانک توسعه بین آمریکایی که با مداخله دونالد ترامپ انجام شد، این نهاد مالی از طرح کمک هشت میلیارد دلاری برای احیای اقتصادی ونزوئلا مشروط به برکناری دولت مشروع «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری این کشور خبر داد.
مداخله قضایی
پیگرد قضایی علیه «کریستینا فرناندز دِ کرشنر» معاون ریاست جمهوری آرژانتین و تشکیل پرونده فساد علیه او و گمانه‌زنی‌ها از مداخله آمریکا در این پرونده، از دیگر موضوعاتی است که سرو صدای زیادی در این کشور و به طور کلی منطقه آمریکای لاتین بر پا کرده است.
«سانتیاگو کافیِرو» وزیر امور خارجه آرژانتین در واکنش به درخواست سناتور آمریکایی مبنی بر تحریم «کریستینا فرناندز دِ کرشنر» معاون ریاست جمهوری، نقش و دخالت آمریکا در پیگرد قضایی علیه وی را محکوم کرد و دلیل این تعقیب قضایی را منافعی خارج از این کشور آمریکای جنوبی دانست.
در ماجرای توقیف هواپیمای متعلق به شرکت ونزوئلایی در آرژانتین و ندادن اجازه خروج به برخی از افراد کادر پروازی از این کشور نیز دست آمریکا دیده می‌شود. «ماریو آرراگا» مدیر بخش اداری هواپیمایی «امتراسور» ونزوئلا به تازگی در مصاحبه‌ای اختصاصی با شبکه لبنانی المیادین گفت: آمریکا در راس موضوع توقیف یک فروند هواپیمای ونزوئلایی در آرژانتین قرار دارد و دنبال کوچکترین چیزها هستند تا با آن به ما اتهام بزنند.
به نوشته تارنمای شبکه تلویزیونی تله‌سور، تعقیب رسانه‌ای و قضایی با شواهد ساختگی و محکومیت های ناعادلانه علیه رهبران دولت های مردمی آمریکای لاتین به یک هنجار برای کاخ سفید تبدیل شده است. آمریکا به دستاوردهای سیاسی که می‌توان از طریق این مجامع به دست آورد، پی برده و دوره‌های آموزشی برای تربیت دادستان‌ها و قضات را آغاز کرده است. اقدام و رای قاضی برزیلی علیه «لولا داسیلوا» رئیس‌جمهور پیشین برزیل از جمله آزار و اذیت‌های رهبران مردمی از طریق قضات است که پای داسیلوا را به زندان باز کرد.
