در صنایع سبک و سنگین برای جابجایی مواد و محصولات بین نقاطی با مختصات و یا در ارتفاعات مختلف از نقاله های صنعتی استفاده می شود. از انتقال سنگ معدن گرفته تا انتقال مواد غذایی به شکل های بسته بندی شده و یا پودر و دانه در کارخانه ها از نقاله های صنعتی استفاده می شود. یکی از اتصالات پر اهمیت نقاله ها تسمه ها می باشد که بر روی نقاله قرار گرفته و با انعطافی که دارند یک حرکت دائمی بدون وقفه را برای جابجایی سبب می شوند
تسمه های نوار نقاله بسته به نوع کاربری در شکل های متنوعی تولید می شوند. از تسمه های تخت یکپارچه گرفته تا تسمه های پلاستیکی که بصورت تکه تکه به هم متصل می شوند و در عرض های 40 الی 160 سانتی متری مورد استفاده قرار می گیرند. تسمه های نقاله تحت تنش های مختلفی از ضربه گرفته تا تنش سایشی و حرارتی قرار داشته و از متریال های مختلفی در تولید این محصولات صنعتی استفاده می شود.
ترکیبات بکار رفته در تولید تسمه نوار نقاله در طول زمان تغییرات زیادی داشته است. در گذشته نه چندان دور از الیاف کتان و پارچه در تولید این تسمه ها استفاده می شده است که به سبب مقاومت های سایشی بسیار کمی که داشتند طول عمر کاری بسیار کمی را در عمل داشتند. علاوه بر پارچه از چرم طبیعی نیز در برخی از اتصالات بعنوان تسمه نقاله استفاده می شده است که قیمت بالای چرم سبب جایگزینی آن با ترکیبات پلیمری در تکنولوژی و صنایع مدرن شده است. البته ترکیبات تسمه نوار نقاله تا اندازه زیادی تابع نوع، شکل هندسی و جنس ماده ای که حمل می کند قرار دارد بگونه ای که در صنایعی مانند مواد غذایی از نوع خاصی از این تسمه ها استفاده می شود.
تسمه های پلیمری نوار نقاله
امروزه اغلب انواع تسمه نوار نقاله از مشتقات نفتی از جمله لاستیک، پلیمر و پلاستیک تولید می شود. قیمت پایین این ترکیبات، مقاومت حرارتی بالا، جاذبه مولکولی بالا و سطحی کمتر و واکنش پذیری محدود سبب کاربری پلیمر ها بصورت گسترده در تولید تسمه های نوار نقاله می شود. پلی یورتان PU یکی از کاربردی ترین ترکیبات پلیمری در تولید تسمه های نقاله می باشد. مقاومت سایشی بالا، مقاومت حرارتی و انعطاف بالا که به سبب وجود لاستیک در ترکیبات پلی یورتان است این ترکیبات را برای تولید تسمه نقاله مناسب می سازد.
تسمه های نقاله پلاستیکی نمونه ای پر کاربرد دیگر در صنایع هستند. پلاستیک با وجود انعطاف کم و خشک بودن مزایایی دارد که سبب انتخاب این ترکیب برای تولید تسمه نقاله می شود. پلاستیک دارای جاذبه مولکولی بسیار بالایی است. این بدان معناست که در تماس با اسید ها، باز ها، نمک ها و چربی ها دارای حداقل واکنش پذیری بوده و عملا چسبندگی سطحی تسمه نقاله پلاستیکی بسیار محدود است. این امر سبب می شود که تسمه های نقاله پلاستیکی انتخابی بسیار مناسب برای انتقال مواد غذایی از جمله گوشت، سبزیجات و دانه های خوراگی باشند. البته خشک بودن پلاستیک مانع از تولید تسمه نقاله پلاستیکی بصورت یکپارچه شده و می بایست بصورت قطعه قطعه های کوچک که بصورت کلایکی اتصال پیدا می کنند تولید شوند. همین نوع اتصال ایجاد تخلخل هایی بر روی سطح نوار نقاله پلاستیکی می کند. از این رو از این نوع تسمه برای انتقال پودر ها و دانه های ریز استفاده نمی شود.
کاربری تسمه های پلی کرد بر روی نقاله
نوع خاصی از تسمه صنعتی تحت نام تسمه پلی کرد یا بن گرد وجود دارد که دارای سطح مقطعی دایره ای شکل است. تسمه های پلی کرد را هم بعنوان تسمه انتقال نیرو برای اتصال پولی ها و هم بعنوان تسمه نوار نقاله مورد استفاده قرار می دهند. با توجه به سطح مقطع بسیار محدود تسمه پلی کرد در صورت کاربری آن بر روی نقاله های صنعتی اغلب بصورت چند ردیف موازی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربری تسمه پلی کرد بر روی نقاله ها دارای مزایا و معایبی است. مهمترین مزیت این نوع تسمه ها قابلیت تعویض سریع یکی از ردیف ها در صورت آسیب و پارگی بدون نیاز به توقف دستگاه می باشد چرا که این تسمه ها موازی اتصال پیدا می کنند.
کاربری تسمه های پلی کرد بر روی نقاله ها دارای محدودیت هایی است. مهمترین محدودیت این تسمه ها فاصله باز بین ردیف های موازی می باشد و از این رو تنها برای انتقال بسته هایی با سایز های بزرگ که به سادگی بر روی سطح باز تسمه پلی کرد نقاله قرار می گیرند مورد استفاده قرار می گیرد.
تسمه های نقاله صنایع غذایی
کاربری تسمه بر روی نقاله در صنایع غذایی دارای محدودیت هایی است. به بیان دیگر علاوه بر استاندارد های کیفی عمومی بکار رفته در تولید تسمه نوار نقاله استاندارد هایی مرتبط با عدم مسمویت نیز برای تسمه های مورد استفاده در صنایع غذایی اعمال می شوند. سطح تسمه می بایست از متریال هایی تولید شده باشد که در تماس با مواد غذایی چرب از جمله گوشت و سبزیجات دچار تغییر ماهیت، ترکیب شیمیایی و واکنش که منجر به مسمومیت غذایی می شود مصون بماند.
از این رو در صنایع غذایی اغلب یا از تسمه نقاله پلاستیکی که بصورت خنثی در تماس با چربیها و اسید ها عمل می کند استفاده می کنند و یا در صورت نیاز به تسمه های یکپارچه بر روی سطح تسمه های پلیمری از ترکیبات لایه ای PVC که دارای چسبندگی مولکولی بسیار بالایی هستند استفاده می شود تا از تماس و مسمومیت غذایی جلوگیری به عمل آید. لازم به ذکر است که شستشوی سطح تسمه نقاله در صنایع غذایی برای از بین بردن میکروب و باکتری بصورت دوره های کوتاه مدت انجام می گیرد.
منبع: رول پارس
