وزارت دفاع روسیه دوشنبه (۲۴ اکتبر) اعلام کرد اطلاعاتی دارد که نشان می‌دهد کی‌یف در حال برنامه‌ریزی تحریک‌آمیز مربوط به انفجار یک « بمب کثیف » است. به گفته مسکو، موسساتی علمی در اوکراین وجود دارد که به فناوری مورد نیاز برای تولید بمب کثیف مجهز هستند.
پیش از این هشدار، سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه یکشنبه (۲۳ اکتبر) در تماس با لوید آستین همتای آمریکایی خود این موضوع را مطرح کرده بود. شویگو همچنین در گفت‌وگو با همتایان فرانسوی و انگلیسی خود اظهارات مشابهی را بیان کرد. وزیر دفاع روسیه به «سباستین لکورنو» وزیر دفاع فرانسه گفت که وضعیت در اوکراین به سرعت در حال بدتر شدن است و اوضاع به سمت «تشدید تنش غیرقابل کنترل» پیش می‌رود.
بمب کثیف چیست و چه تفاوتی با بمب اتم دارد؟
انفجار بمب کثیف با مواد منفجره معمولی ایجاد می‌شود، در ساخت بمب‌های کثیف از موادی مانند دینامیت استفاده می‌شود که در کنار مواد رادیواکتیو قرار می‌گیرند و سپس با نیروی انفجار به بیرون پرتاب می‌شوند. مقدار مواد رادیواکتیو پراکنده، اگرچه خطرناک است، لزوما کشنده نیست.
این در حالی است که انفجار یک سلاح اتمی را یک واکنش هسته‌ای ایجاد می‌کند مانند بمب‌های اتمی که آمریکا در جنگ جهانی دوم روی ژاپن انداخت. بر اساس برگه اطلاعاتی وزارت امنیت داخلی ایالات متحده، یک بمب اتمی انفجاری ایجاد می‌کند که هزاران تا میلیون‌ها بار قدرتمندتر از مواد منفجره معمول است که ممکن است در یک بمب کثیف استفاده شود.
انفجار یک سلاح اتمی می‌تواند کل شهرها را با خاک یکسان کند در حالی که مواد منفجره معمولی در یک بمب کثیف ممکن فقط به چند ساختمان آسیب بزند یا آن‌ها را کلاً نابود کند.
تعداد تلفات و میزان خسارت یک بمب کثیف به متغیرهای زیادی بستگی دارد؛ مثلاً، مقدار و نوع مواد منفجره معمولی که در آن استفاده شده از عوامل کلیدی است، اما اغلب بمب‌های کثیف تشعشعات کافی برای ایجاد مرگ یا بیماری جدی ایجاد نمی‌کنند.
به گزارش گاردین به نقل از یک کارشناس آمریکایی، بمب‌های کثیف بیش از تهدید حیات، تاثیر روانی دارند. مدت‌هاست که ترس استفاده از بمب کثیف به عنوان سلاح بالقوه تروریست‌ها وجود دارد زیرا هدف اصلی آن ایجاد وحشت، سردرگمی و اضطراب با پخش غبار رادیواکتیو و دود در هواست.
طبق این گزارش، هیچ حمله بمب کثیفی تاکنون ثبت نشده است. به گفته اندیشکده آمریکایی شورای روابط خارجی، در سال ۱۹۹۵ شورشیان چچنی یکی از این وسایل انفجاری را در پارکی در مسکو کار گذاشتند اما نتوانستند آن را منفجر کنند. گزارش‌هایی هم وجود داشته مبنی بر این که گروه‌های تروریستی مثل القاعده و داعش بمب کثیف ساخته یا برای ساخت آن تلاش کرده‌اند، اما هیچ یک منفجر نشده است.
واکنش کی‌یف و غرب به هشدار مسکو
هشدار روسیه با واکنش شتابزده و تند اوکراین و متحدان غربی‌اش از جمله ایالات متحده، انگلیس و فرانسه روبرو شد و مسکو را به تلاش برای راه‌اندازی عملیات پرچم دروغین متهم کردند.
وزیر خارجه اوکراین یکشنبه در اولین واکنش به اظهارات وزیر دفاع روسیه مدعی شد که ارتش این کشور مجهز به بمب‌های رادیواکتیوی نیست. دمیترو کولبا وزیر خارجه اوکراین در توییتی روسیه را به دروغگویی متهم کرد و گفت که اوکراین عضو «ان‌پی‌تی» است و نه بمب رادیو اکتیوی و نه برنامه‌ای برای دستیابی به آن دارد.
ولودیمیر زلنسکی رئیسجمهور اوکراین هم شامگاه یکشنبه برای منحرف کردن توجهات از این مسئله، ادعا کرد که مسکو تنها دولتی است که قادر به استفاده از تسلیحات اتمی در قاره اروپا است. وی مدعی شد: همه، همه چیز را به خوبی درک می‌کنند و می‌دانند که منبع هر چیز کثیفی که بتوان در این جنگ تصور کرد، چه کسی است.
کاخ سفید یک روز بعد از واکنش اوکراین، ادعا کرد به بهترین شکل ممکن هرگونه آمادگی برای استفاده از بمب کثیف در اوکراین را زیر نظر دارد اما چیزی مبنی بر استفاده قریب الوقوع از این سلاح نمی‌بیند.
آژانس انرژی اتمی هم دوشنبه اعلام کرد بازرسانی را برای بازدید از دو مکان هسته‌ای در اوکراین اعزام خواهد کرد.
وزرای خارجه فرانسه، انگلیس و آمریکا همچنین در بیانیه‌ای مشترک در روز دوشنبه، اظهارات روسیه را ادعاهای نادرست خواندند و ضمن تاکید بر ادامه حمایت نظامی از اوکراین، این اتهامات را به عنوان عملیات پرچم دروغین رد کردند و مدعی شدند مسکو می‌تواند از آن به عنوان بهانه‌ای برای تشدید جنگ علیه همسایه خود استفاده کند.
تاکید مسکو بر جدی بودن خطر
در پی جانبداری غرب از کی‌یف پیش از تحقیق و بررسی، «دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه تهدید استفاده اوکراین از نوعی بمب رادیواکتیو علیه نیروهای روس را واقعی و جدی توصیف کرد. پسکوف طی نشست خبری در کرملین گفت «رژیم کی‌یف آشکارا تهدید کرده که از بمب کثیف استفاده می‌کند و وزارت دفاع روسیه نیز این اطلاعات را به غرب داده، حال می‌خواهند باور کنند یا خیر».
وی افزود: واقعیت این است که بی‌اعتمادی آن‌ها به اطلاعاتی که طرف روسی مخابره کرده به این معنی نیست که تهدید استفاده از چنین بمبی وجود ندارد. تهدید آشکار است.
«ایگور کریلوف» فرمانده نیروهای دفاع زیستی، شیمیایی و پرتویی روسیه هم ضمن بیان این که مسکو از تماس اوکراین با انگلیس برای دستیابی به فناوری سلاح اتمی اطلاعاتی در دست دارد، بر نگرانی سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه درباره استفاده اوکراین از تسلیحات رادیواکتیو یا سلاح اتمی با تخریب پایین و مقصرنمایی روسیه تأکید کرد.
این مقام روس گفت «هدف از چنین اقدام تحریک‌آمیزی متهم کردن روسیه به استفاده از سلاح کشتار جمعی در صحنه عملیات اوکراین و در نتیجه راه‌اندازی کارزار ضد روسی قدرتمند در جهان با هدف تضعیف اعتماد به مسکو است. در نتیجه چنین تحریکاتی از طریق بمب‌های رادیواکتیو، کی‌یف جمعیت‌های محلی را تحریک و موج مهاجرت از این کشور به سمت تمام اروپا را تشدید کرده و فدراسیون روسیه را تروریست اتمی جلوه می‌دهد».
کریلوف هشدار داد: طبق اطلاعاتی که ما در دسترس داریم، دو شرکت اوکراینی دستورالعمل‌های به‌خصوصی برای ساخت این به‌اصطلاح بمب‌های کثیف را در اختیار دارند. کار بر روی این پروژه در مراحل نهایی قرار دارد.
وزیر امور خارجه روسیه روز هم دوشنبه در یک نشست خبری گفت که مسکو موضوع آماده شدن کی‌یف برای استفاده از بمب‌های رادیواکتیو را در مجامع بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد مطرح خواهد کرد. به گزارش رویترز، روسیه قصد دارد امروز این مسئله را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کند.
دیپلمات ارشد روسیه همچنین تاکید کرد اطلاعاتی که مسکو دارد نشان می‌دهد این موضوع بی‌اساس نیست و افزود: روسیه از واکنش رسانه‌های غربی تعجب نمی‌کند. غرب در این راستا حمایت بی‌قید و شرطی از ولودیمیر زلنسکی رئیسجمهور اوکراین انجام می‌دهد.
ادعاها درباره تلاش روسیه برای استفاده از این موضوع به عنوان عملیات پرچم دروغین با هدف تشدید جنگ علیه اوکراین در حالی است که یک مقام ارشد نظامی آمریکا دوشنبه تصریح کرد ایالات متحده هیچ نشانه‌ای مبنی بر تصمیم روسیه در استفاده از سلاح‌های اتمی، شیمیایی یا بیولوژیکی علیه اوکراین ندارد.
