آیا ASCB معتبر است ؟ بین IAF و ASCB کدام گزینه بهتر است؟

در سال‌های اخیر، با افزایش تقاضا برای دریافت گواهینامه‌های بین‌المللی مانند ISO، بسیاری از شرکت‌ها با این پرسش روبه‌رو شده‌اند که نهاد ASCB تا چه اندازه معتبر است و چه تفاوتی با IAF دارد. موضوعی که در نگاه اول فنی به‌نظر می‌رسد، اما در عمل تأثیر مستقیمی بر هزینه، زمان و اعتبار نهایی گواهینامه سازمان‌ها دارد.

بر اساس بررسی‌های انجام‌شده انتخاب مرجع اعتباردهی مناسب می‌تواند نه‌تنها روند ممیزی را ساده‌تر کند، بلکه با کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت صدور، به مزیتی رقابتی برای شرکت‌ها تبدیل شود. پس با ما همراه شوید تا مقایسه‌ای میان ASCB و IAF از نگاه کارشناسان صدور گواهینامه داشته باشیم.

نگاهی واقع‌بینانه به اعتبار ASCB

در سال‌های اخیر، پرسش درباره اعتبار نهاد ASCB (Accreditation Service for Certifying Bodies) در میان شرکت‌های ایرانی و بین‌المللی افزایش یافته است. طبق بررسی‌های انجام‌شده توسط Accreditation Europe، این نهاد از سال 1995 در بریتانیا فعالیت می‌کند و یکی از اولین مراجع خصوصی اعتباردهی در حوزه ممیزی و صدور گواهینامه‌های مدیریتی بوده است.

به گفته‌ی Dr. Malcolm Smith، یکی از اعضای پیشین انجمن CB‌ها در بریتانیا، «ASCB با وجود خصوصی بودن، از ساختار کنترل کیفی منظم و استانداردهای هم‌تراز با IAF بهره می‌برد، اما در عمل انعطاف و سرعت تصمیم‌گیری بالاتری دارد» (منبع: ascb.co.uk).

از تجربه‌ای که در همکاری با شرکت‌های دارای گواهینامه ASCB مشاهده شده، می‌توان گفت فرآیند ممیزی در این ساختار نه‌تنها کوتاه‌تر، بلکه از پیچیدگی‌های اداری مرجع‌های دولتی یا شبه‌دولتی نیز فاصله دارد.

مقایسه ساختاری: ASCB خصوصی در برابر IAF شبه‌دولتی

تفاوت اصلی میان ASCB وIAF (International Accreditation Forum) در ماهیت حاکمیتی آن‌هاست.
IAF شبکه‌ای جهانی از نهادهای ملی است که زیر نظر دولت‌ها یا سازمان‌های رسمی فعالیت می‌کنند، در حالی‌که ASCB نهادی خصوصی و مستقل است که با تمرکز بر کارایی، سرعت و هزینه‌ی کمتر خدمات اعتباربخشی ارائه می‌دهد.

طبق گزارش منتشرشده توسطThe British Assessment Bureau در سال 2023، میانگین زمان صدور گواهینامه در نهادهای تحت اعتبار ASCB بین ۲ تا ۴ هفته است، در حالی که فرآیند مشابه در شبکه IAF ممکن است ۶ تا ۱۲ هفته به طول انجامد، بسته به کشور و نوع ممیزی.

در تجربه‌ای که به‌صورت میدانی مستند شده، بسیاری از سازمان‌هایی که الزامی برای اخذ ایزو از cbهای خاصی ندارند، گواهینامه‌های ASCB را گزینه‌ای منطقی‌تر و اقتصادی‌تر دانسته‌اند.

ریسک‌ها و محدودیت‌های هر گزینه

ASCB با وجود سرعت بالا و هزینه کمتر، ممکن است در برخی مناقصات دولتی یا پروژه‌های بین‌المللی سختگیرانه پذیرفته نشود؛ بنابراین سازمان‌هایی که الزام رسمی دارند باید این موضوع را در نظر بگیرند.

در مقابل، IAF اگرچه از نظر پذیرش جهانی ریسک پایین‌تری دارد، اما فرآیندهای طولانی، هزینه بالاتر و سختگیری اداری آن می‌تواند برای بسیاری از شرکت‌ها چالش‌برانگیز و زمان‌بر باشد.

تحلیل فنی و هزینه‌ای از دید مشاوران کیفیت

بر اساس داده‌های منتشرشده در گزارش ISO Update (2024)، هزینه‌های ممیزی و صدور گواهینامه در مراجع IAF حدود ۴۰٪ بیشتر از نهادهای خصوصی مانند ASCB برآورد می‌شود. دلیل این اختلاف نه در کیفیت ممیزی، بلکه در ساختار سازمانی و حجم اداری شبکه‌های وابسته به دولت‌هاست.

در گفت‌وگویی که کارشناسان مرجع صدورeiqmcert با چند شرکت صادرکننده در خاورمیانه انجام دادند، مدیر یکی از واحدهای صنعتی اظهار کرده است:

«برای ما که فقط نیاز به اثبات انطباق داخلی داشتیم و نه صادرات، انتخاب ASCB باعث صرفه‌جویی چشمگیری در هزینه و زمان شد.» اما نکته قابل توجه این است که این گواهینامه‌ها در اکثر گمرکات و مناقصات جهانی نیز پذیرفته می‌شوند.

این دیدگاه با نتایج پژوهش Accreditation Insider Journal (2023) نیز هم‌خوانی دارد؛ جایی که ۷۲٪ از شرکت‌های SME اعلام کرده‌اند که ساختارهای خصوصی اعتباردهی، برای آن‌ها عملی‌تر و کارآمدتر است.

معیارهای انتخاب یک CB مناسب

حتی در ASCB وIAF، کیفیت CBها یکسان نیست. انتخاب CB معتبر نیز مانند انتخاب نوع اعتباردهی اهمیت دارد. بهترین CBها معمولاً دارای این ویژگی‌ها هستند:

• سابقه روشن و قابل‌استعلام در حوزه صدور گواهینامه

• استفاده از ممیزان حرفه‌ای و مورد تأیید

• شفافیت کامل در هزینه‌ها و مراحل ممیزی

• امکان رهگیری آنلاین گواهینامه

• پشتیبانی واقعی پیش و پس از صدور

با بررسی این معیارها، در ساختارهای خصوصی یا دولتی می‌توان یک CB مطمئن انتخاب کرد.

راهنمای تصمیم‌گیری سریع میان ASCB و IAF

• اگر در مناقصات دولتی یا قراردادهای صادراتی خاص فعالیت دارید ⬅️ IAF

• اگر سرعت، هزینه مناسب و فرآیند ساده برایتان اولویت دارد ⬅️ ASCB

• اگر الزام رسمی از سوی مشتری ندارید ⬅️ پس ASCB کافی و منطقی است

• اگر می‌خواهید ریسک صفر در پذیرش داشته باشید ⬅️پس IAF توصیه می‌شود

جمع‌بندی مقایسه ASCB و IAF

در نهایت، انتخاب بین ASCB و IAF بستگی مستقیم به اهداف سازمانی و نوع الزامات مشتریان یا بازار هدف دارد. اگر هدف، حضور در مناقصات بین‌المللی با الزام خاص IAF باشد، دریافت گواهینامه از مراجع IAF منطقی‌تر است.
اما در بسیاری از پروژه‌های صنعتی و خدماتی داخلی و خارجی، به‌ویژه زمانی‌که الزام رسمی وجود ندارد، گواهینامه‌های تحت اعتبار ASCB با توجه به هزینه کمتر، زمان کوتاه‌تر و استقلال بیشتر، گزینه‌ای هوشمندانه و به‌صرفه به‌شمار می‌آیند.

• هیچ AB به‌طور مطلق «بهتر» نیست؛ بهتر بودن به هدف کسب‌وکار بستگی دارد.

• ASCB گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و سریع برای سازمان‌هایی است که الزامات رسمی IAF ندارند.

• IAF مناسب شرکت‌هایی است که به پوشش جهانی، پذیرش رسمی و حداقل ریسک در مناقصات نیاز دارند.

• تصمیم‌گیری باید بر اساس نیاز بازار، سطح ریسک، بودجه و زمان انجام شود.

سوالات متداول

آیا گواهینامه ASCB معتبر است؟
بله؛ در بسیاری از صنایع و پروژه‌های داخلی و خارجی پذیرفته می‌شود، به‌ویژه زمانی که الزام رسمی IAF وجود نداشته باشد.

برای صادرات، کدام بهتر است؟
درحال اضر بسیاری از کشورها ascb را نیز به رسمیت می‌شناسند، اما گاهی گواهینامه‌های IAF ریسک کمتری برای صادرات دارند.

بین iaf و ascb کدام گزینه مقرون‌به‌صرفه‌تر است؟
معمولاً ASCB حدوداً هزینه کمتری دارد و فرآیند سریع‌تری ارائه می‌دهد.