اگر شما به دنبال توسعه فردی و حرفه‌ای خود باشید، احتمالا برای شما این سؤال پیش آمده که کوچینگ و منتورینگ چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. این دو روش در ظاهر شبیه به هم هستند اما باید بدانید که در حقیقت اهداف و روش‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند. کوچینگ یا مربی‌گری به صورت کوتاه‌مدت به فرد کمک می‌کند تا با بهبود مهارت‌هایی خاص، به اهداف خود دست یابد. در مقابل، منتورینگ بر رشد بلندمدت و هدایت افراد در مسیر حرفه‌ای یا شخصی، با بهره‌گیری از تجربیات منتور متمرکز است. درک تفاوت این دو روش به شما کمک می‌کند تا درباره اینکه کدام یک برای نیازهای فعلی شما مناسب‌تر است، تصمیم مناسبی بگیرید. در ادامه به تفاوت‌های اساسی کوچینگ و منتورینگ می‌پردازیم.
تفاوت منتورینگ و کوچینگ
برای اینکه تفاوت منتورینگ و کوچینگ را به خوبی درک کنید، در ابتدا لازم است با تعاریف دقیق هر کدام از این دو رویکرد آشنا شوید. در ادامه به تعریف کوچینگ و تعریف منتورینگ اشاره میکنیم.
تعریف کوچینگ چیست؟
سعید حسینی فرد که یکی از افراد فعال در حوزه کوچینگ کسب و کار در ایران است، کوچینگ را اینگونه تعریف می‌کند: کوچینگ یک فرآیند تعاملی است که در آن کوچ یا مربی، به فرد یا گروهی از افراد کمک می‌کند تا با به حداکثر رساندن پتانسیل‌های خود، مهارت‌های لازم برای دستیابی به اهدافشان را به دست بیاورند. در فرآیند کوچینگ، مراجعه‌کننده یا کوچی به صورت بالقوه، با راهکارهای حل چالش‌ها آشناست اما در این مسیر او نیاز به خودآگاهی دارد. کوچینگ با ایجاد خودآگاهی در افراد به آنها برای استفاده از توانایی‌های خود یاری می‌رساند تا در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود به عملکرد بهتری دست یابند.
تعریف منتورینگ چیست؟
منتورینگ به رابطه‌ای گفته می‌شود که براساس آن، یک فرد باتجربه (منتور)، به یک فرد کم‌تجربه (منتی) کمک می‌کند تا در مسیر توسعه فردی و حرفه‌ای زندگی خود به رشد و موفقیت دست یابد. در فرآیند منتورینگ، منتور با به اشتراک‌گذاری تجربیات و دانش خود، منتی را در مواجهه با چالش‌ها راهنمایی کرده و به او در اخذ تصمیمات درست کمک می‌کند. منتورینگ از اشتباهات احتمالی در مسیر پیشرفت و توسعه جلوگیری می‌کند.
بررسی دقیق تفاوت بین کوچینگ و منتورینگ
برای توضیح بیشتر درباره تفاوت بین کوچینگ و منتورینگ باید گفت که کوچینگ بیشتر به بهبود رفتار سازمانی، خودشناسی، افکار و انگیزه‌های درونی و توسعه مهارت‌های فردی کمک می‌کند. در کوچینگ از طریق پرسیدن سؤالات مختلف و همچنین ارائه بازخورد، افراد نسبت به کشف راه حل‌های مناسب خود تشویق می‌شوند. اما در منتورینگ بیشتر به تعیین استراتژی کسب و کار، تصمیم‌گیری‌های بلندمدت و انتقال دانش و تجربیات به افراد پرداخته می‌شود. بنابراین می‌توانیم بگوییم که کوچینگ بر راهنمایی و منتورینگ بر آموزش متمرکز است.
«برخلاف کوچینگ، منتورینگ یک فرآیند طولانی‌تر است و گاهی به صورت مداوم ادامه پیدا می‌کند. در منتورینگ، ارتباط اجتماعی و تجربیات فرد باتجربه (منتور) نقش مهمی ایفا می‌کند. این فرآیند معمولاً بر اساس ارتباط مشاوره‌ای و حمایت پیش می‌رود و تا زمانی که فرد مراجع تجربه به دست آورد، ادامه می‌یابد. منتورینگ به فرد این امکان را می‌دهد که از تجربیات منتور بهره‌مند شود و از ارتباط نزدیک برای راهنمایی در مسیرهای مختلف بهره‌مند شود.»
به طور کلی می‌توان گفت که کوچینگ و منتورینگ در حوزه کاری، روش کار، مدت‌زمان و اهداف با هم متفاوتند. این تفاوت‌ها را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- روش کار کوچینگ تشویق به خودکاوی و یافتن راه حل‌های فردی و روش کار منتورینگ انتقال مستقیم تجربیات و دانش منتور به فرد است.
- کوچینگ به معنای مربی‌گری برای کمک به رشد بوده و منتورینگ به معنای راهنمایی برای ارائه تجربیات و استراتژی‌های موفق می‌باشد.
- هدف کوچینگ بیشتر بهبود در عملکرد شخصی و حرفه‌ای و هدف منتورینگ بیشتر تسهیل پیشرفت‌های شغلی است.
- از نظر زمانی، کوچینگ یک فرآیند کوتاه‌مدت و منتورینگ یک فرآیند بلندمدت محسوب می‌شود.
- تمرکز کاری کوچینگ بر خودآگاهی و شناخت توانایی‌های فرد از طریق توسعه مهارت‌ها، و تمرکز منتورینگ بر طراحی و تعیین استراتژی‌های راهبردی و انتقال تجربیات است.
- منتورینگ به دانش خاصی نیازمند است اما کوچینگ معمولا بدون نیاز به مهارت یا دانش خاصی انجام می‌شود.
- کوچینگ به مشارکت فعال فرد نیازمند است؛ در حالیکه در منتورینگ میزان مشارکت منتور بیشتر از مراجعه‌کننده می‌باشد.
مثالی برای درک بهتر تفاوت منتورینگ و کوچینگ
برای درک بهتر از تفاوت منتورینگ و کوچینگ به این مثال توجه کنید:
فرض کنید که شما قصد راه‌اندازی یک کسب‌وکار تولیدی با سرمایه اندک را دارید.
«شروع و راه اندازی کسب و کار تولیدی با سرمایه کم چالش‌های خود را دارد، اما با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده درست از منابع غیرممکن نیست. انتخاب بازار مناسب، استفاده از منابع محلی و بهره‌گیری از نیروی انسانی ماهر، از مهمترین راهکارهاست. با راه‌اندازی هوشمندانه کسب و کار و مدیریت درست تمامی جوانب، می‌توان با سرمایه گذاری کم، یک کسب و کار تولیدی موفق را راه‌اندازی کرد.»
در این شرایط، کوچینگ می‌تواند به شما کمک کند تا با بهبود نقاط ضعف و ارتقای نقاط قوت، مهارت‌های مختلف خود، همچون مهارت حل مسئله یا مهارت‌های مدیریتی را توسعه داده و برای آینده فردی و شغلی خود تصمیمات بهتری اتخاذ کنید.
شناخت انگیزه‌های درونی و توانمندی‌ها، که در فرآیند کوچینگ به وجود می‌آید، به شما برای مواجهه با موانع اعتماد به نفس کافی داده و موجب می‌شود که خودتان، بهترین راه حل را برای رفع موانع پیدا کنید. در مقابل، برای راه اندازی کسب‌وکار تولیدی، منتورینگ می‌تواند با تیکه بر دانش و تجربه منتور، استراتژی‌های مناسبی را برای کسب‌وکار شما پیشنهاد کند. منتورینگ با شناسایی فرصت‌های بازار و همچنین به کمک تجربیات گذشته منتور، به شما کمک می‌کند که بهترین مسیر را در پیش گرفته و از تکرار اشتباهات پرهیز کنید.
بنابراین کوچینگ از نظر مهارتی و منتورینگ از نظر استراتژیک به راه‌اندازی موفق یک کسب‌وکار تولیدی کمک می‌کنند.
در چه مواقعی به کوچ مراجعه میکنیم؟
همانطور که گفتیم، فٰرآیند کوچینگ در ابعاد مختلف زندگی قابل استفاده است. اگر در زندگی شخصی یا کاری خود دچار سردرگمی شده باشید، اگر اهداف مشخصی برای خود ندارید و یا اگر راه رسیدن به اهدافتان را نمی‌دانید، یک کوچ حرفه‌ای می‌تواند به کمک شما بیاید. اگر احساس کنید که در مدیریت استرس و یا در ایجاد روابطتان دچار مشکل هستید، کوچینگ با ارائه تکنیک‌های مناسب به شما کمک می‌کند تا این مشکلات را به خوبی پشت سر بگذارید.
اگر شما صاحب یک کسب‌وکار باشید، احتمالا برای شما پیش آمده که بعضی از کارمندانتان در انجام وظایف خود دچار مشکل شده و یا در یک حوزه خاص، نیازمند کسب مهارت‌های ویژه‌ای باشند. در این شرایط نیز کوچ می‌تواند با تلاش برای توسعه مهارت‌های کارکنان شما، به آنها در کسب تخصص لازم کمک‌رسانی کند. برای ارتقای مهارت و کسب خودآگاهی و یا در مواقعی که به چالش‌های مختلفی دچار شده باشید، همیشه می‌توانید روی راهنمایی‌های یک کوچ متخصص حساب باز کنید.
در چه مواقعی به منتور مراجعه میکنیم؟
اگر قصد راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید را داشته باشید، و یا اگر تصمیم به تغییر شغل گرفته باشید، برای اینکه ریسک‌ها و خطرات احتمالی را کاهش دهید، لازم است که از تجربیات یک فرد متخصص در زمینه مورد نظرتان استفاده کنید. در چنین مواقعی، منتور با ارائه تجربیات گذشته خود، جلوی اشتباهات شما را گرفته و راه رشد را برای شما هموار می‌کند.
اگر در کسب‌وکار خود، نیاز به فرصت‌های بهتر و شبکه‌سازی و یا آشنایی با روند بازار داشته باشید، منتور می‌تواند کمک بزرگی برای شما محسوب شود. بنابراین تمام کسانی که قصد شروع یک مسیر جدید (کاری، تحصیلی و…) را داشته و نیازمند پیشرفت حرفه‌ای و رویارویی با مشکلات و چالش‌ها هستند، می‌توانند با مراجعه به منتور، با سهولت و سرعت بیشتری به اهداف خود دست یابند.
جمع بندی
همانطور که دیدیم طی‌کردن مسیر رشد و توسعه، چه در زندگی شخصی و چه در زمینه کسب‌وکار، بدون راهنمایی افراد متخصص بسیار دشوار و در مواردی غیرممکن است. در این زمینه کوچینگ و منتورینگ، به عنوان دو رویکرد برای بهبود و توسعه ابعاد مختلف زندگی، می‌توانند به کمک افراد بیایند. هدف نهایی این دو رویکرد، رشد و موفقیت افراد است اما روش‌ها و مسیرهای متفاوتی دارند و نباید با هم اشتباه گرفته شوند. کوچینگ از طریق فرآیند پرسشگری، نقاط ضعف را مشخص کرده و به افراد برای ارتقای مهارت‌ها و یافتن راه حل کمک می‌کند؛ در حالی در منتورینگ، منتور با به اشتراک‌گذاشتن تجربیات خود، راه پیشرفت و توسعه را برای افراد مشخص می‌کند. انتخاب هر یک از روش‌های کوچینگ و منتورینگ باید براساس نیاز شما صورت گیرد. اگر قصد مراجعه به کوچ کسب و کار را دارید، می‌توانید به افراد باتجربه و متخصص در این حوزه، مانند تیمور میری، سعید حسینی فرد و… مراجعه کرده و از خدمات ایشان برای بهبود و ارتقای خود بهره گیرید.
